آنچه در آیات فوق روی آن تکیه شده مساءله قرائت قرآن نیست ، بلکه مساءله ((ترتیل )) است .
در تفسیر ((ترتیل )) روایاتی از معصومین (علیهم السلام ) نقل شده که هر کدام به یکی از ابعاد وسیع آن اشاره می کند .
@@تفسیر نمونه جلد 25 صفحه 171@@@
در حدیثی از امیر مؤمنان علی (علیه السلام ) می خوانیم که : بینه بیانا و لا تهذه هذا الشعر ، و لا تنثره نثر الرمل ، و لکن اقرع به القلوب القاسیة ، و لا یکونن هم احدکم آخر السورة : ((ترتیل )) یعنی آن را به طور روشن بیان کن ، نه مانند اشعار ، سریع و پشت سر هم بخوان ، و نه مانند دانه های شن آن را پراکنده ساز ، لکن چنان بخوان که دلهای سنگین را با آن بکوبی و بیدار کنی ، هرگز هدف شما این نباشد که حتما به آخر سوره برسید (مهم آن است که محتوای آیات را درک کنید) .**(مجمع البیان) جلد 10 صفحه 378-این حدیث در اصول کافی جلد 2 باب (ترتیل القرآن بالصوت الحسن) و کتب دیگر با مختصر تفاوتی نیز آمده است***
در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام ) در تفسیر ((ترتیل )) می خوانیم اذا مررت بایة فیها ذکر الجنة فاسال الله الجنة ، و اذا مررت بایة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار : ((وقتی از کنار آیه ای می گذری که در آن نامی از بهشت است توقف کن و از خدا بهشت را بطلب (و خود را برای آن بساز) و هنگامی که از آیه ای می گذری که در آن نام دوزخ است از آن به خدا پناه بر (و خویشتن را از آن دور دار) .**همان مدارک***
و در روایت دیگری از همان امام (علیه السلام ) آمده که در تفسیر ((ترتیل )) فرمود : هو ان تتمکث فیه و تحسن به صوتک : ((ترتیل آن است که در آیات مکث کنی ، و با صدای خوب آن را بخوانی )) ،**همان مدارک***
و نیز در حدیث دیگری از همان حضرت چنین نقل شده : ان القرآن لا یقرأ هذرمة ، و لکن یرتل ترتیلا ، اذا مررت بایة فیها ذکر النار وقفت عندها و تعوذت بالله من النار : ((قرآن را سریع و تند نباید خواند ، بلکه
@@تفسیر نمونه جلد 25 صفحه 172@@@
باید با ترتیل خوانده شود ، هر گاه از آیه ای می گذری که در آن سخنی از دوزخ است می ایستی ، و از آتش دوزخ به خدا پناه می بری )) .**(نورالثقلین) جلد 5 صفحه 447***
و بالاخره در حالات پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده است که آن حضرت آیات را از یکدیگر جدا می کرد ، و صدای خود را می کشید .**(مجمع البیان) ذیل آیات مورد بحث***
این روایات و روایات دیگری که به همین معنی در ((اصول کافی )) و ((نور الثقلین )) و ((در المنثور)) و سایر کتب ((حدیث )) و ((تفسیر)) نقل شده همگی گواه بر این حقیقت است که نباید آیات قرآن را به عنوان الفاظی خالی از محتوا و پیام ، تلاوت کرد ، بلکه باید به تمام اموری که تاءثیر آن را در خواننده و شنونده عمیق می سازد توجه داشت ، و فراموش نکرد که این پیام الهی است ، و هدف تحقق بخشیدن به محتوای آن است .
ولی متاءسفانه امروز بسیاری از مسلمانان از این واقعیت فاصله گرفته ، و از قرآن تنها به الفاظی اکتفا نموده اند ، و همشان فقط ختم سوره و ختم قرآن است بی آنکه بدانند این آیات برای چه نازل شده ؟ و چه پیامی را ابلاغ می کند ؟ درست است که الفاظ قرآن نیز محترم ، و خواندن آن دارای فضیلت است ، ولی نباید فراموش کرد که این الفاظ و تلاوت مقدمه بیان محتوا است .