تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد دوم
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

ب - جمال دوستی‏

یکی دیگر از فروع و شاخه‏های لذت طلبی، علاقه به جمال است که بنوبه خود از شعب مختلفی برخوردار خواهد بود. نخست، جمال طبیعی جمادات است که انسان از دیدن کوه و دریا و چشمه سارها و آسمان و ستارگان و ماه و خورشید لذت می‏برد، دوم جمال موجود در گیاهان و علاقه و انبساط و فرحی است که از دیدن مناظر زیبای گلستانها و بوستانها و باغات سرسبز پر از میوه‏های رنگارنگ و جنگلهای خرم سربفلک کشیده، به انسان دست می‏دهد و سوم جمالی که در حیوانات و انسانها وجود دارد و آثار عمیق آن در انسانها و جوامع انسانی بصور مختلفی بروز و ظهور پیدا می‏کند و در مواردی سرنوشت و خط و مشی زندگی انسان را بکلی دگرگون و احیانا همه نیروی انسانی را در یک جهت خاص، مفید یا مضر، بسیج می‏سازد.
آنچه را که در بالا گفتیم جمالهای محسوس هستند: واقعیتهایی که انسان از طریق ادراک حسی بوسیله دیدن با چشم با آنها ارتباط برقرار می‏کند و ادراک لذت بخش و باصطلاح ملائم با طبعی برایش فراهم میشود. البته، جمال منحصر در این جمالهای حسی نیست و جلوه‏های خیالی دارد که شعرا و دیگر اصناف اهل ذوق و هنر با این قسم جمالهای خیالی مرتبط هستند. شعرا، هنرمندان نقاش و تصویربردار، مجسمه سازان و... کارشان بیشتر با درک، خلق و ابداع زیباییها و جمالهای خیالی مربوط میشود که در لفظ و معنی و نقش و صورت، جمالهای خیالی مدرک خود را، تا آنجا که قدرت و توان هنری شخص هنرمند اجازه میدهد، در اظهار آن و انتقال به دیگران سعی میکند. همچنین، جمالهای عقلی داریم که قوه عاقله آن را از نظم و انتظام و کمال موجودات درک می‏کند و جمال عرفانی و وجودی داریم با این بینش که همه هستی زیبا است و هر موجودی کاملتر و از بهره وجودی بیشتری برخوردار باشد از زیبایی و جمال بیشتری برخوردار خواهد بود و انسان از درک آن بیشتر لذت می‏برد، به همین جهت است که جمال را حتی به ذات الهی هم نیست میدهیم و کسانی که مشاهدات توحیدی دارند یک باب از مشاهداتشان به اسماء و صفات جمالیه الهی مربوط میشود.