خدای متعال در ضمن بیان نعمتهایی که به انسان عطا فرموده است در تعدادی از آیات، نعمت مرکب را نیز گوشزد میکند.
نخستین مرکبهایی که انسان از آنها استفاده میکرده، حیواناتی مثل گاو، شتر الاغ، اسب و قاطر بوده که انسان در سفرها او نقل و انتقالات خود در خشکی از آنها استفاده مینموده است. ولی، برای سفر دریایی، چنین مرکبهای طبیعی وجود نداشته است. از اینرو، نیاز به سفر دریایی او را بر آن داشت که برای سفرهای دریایی دست به کار ساختن وسایلی چون قایق و کشتی بزند تا این زندگی خود را نیز با دست خودش برطرف سازد.
با وجود این تفاوت آشکار، میان مرکبهای طبیعی است و قاطر و مرکبهای مصنوعی و ساخته دست بشر چون قایق و کشتی، خداوند آفرینش همه آنها را به خود نسبت میدهد و طبعا، اگر بنا بود که قرآن کریم در این عصر نازل شود، ساختن وسایل پیشرفته این عصر: هواپیما، ناوگانها و سفینهها و دیگر وسایل غول پیکر و پیشرفته نقل و انتقالات رایج این عصر را نیز به خود میداد و میفرمود: هواپیما را هم ما برای شما خلق کردیم و سفینههای فضاپیما را هم ما برای شما آفریدیم، زیرا ملاک در همه یک چیز است. منظور این است که انتساب همه موجودات به خدای متعال ملحوظ بوده توجه بشر همیشه و در همه جا به سوی او باشد، چرا که در نهایت منشا و مبدا همه نعمتها اوست.
و من الانعام حموله و فرشا(213).
و از چارپایان برایتان وسیله حمل و نقل و باربری و مرکب سواری ایجاد کرد.
او در میان چارپایان بعضی را بارکش قرار داده است تا وسایل زندگی شما را حمل کنند و همانا یا بعضی دیگر را مرکب قرار داده است تا شما را به این سو و آن سو ببرند.
در یکی دیگر از آیات قرآن دیگر آمده است که:
الله الذی جعل لکم الانعام لترکبوا منها و منها تأکلون و لکم فیها و منافع لتبتغوا علیها حاجه فی صدورکم و علیها و علی الفلک تحملون(214).
خدا همان کسی است که چارپایان را برایتان آفرید تا از آنها برای سوار شده استفاده کنید و از گوشت آنها بخورید و برایتان در آنها فواید دیگری نیز خواهد بود و بر آنها به نیازها و مقاصدی که دارید میرسید و بر چارپایان در خشکی و بر کشتی در دریا سوار شوید.
در آیه فوق نیز در دو مورد بر این نعمت الهی تأکید کرده است. ضمنا جمله آخر این آیه یعنی جمله و علیها و علی الفلک تحملون. در آیه دیگری نیز تکرار شده است(215).
در یک مورد میفرماید:
و جعل لکم من الفلک و الانعام ما ترکبون(216).
و برایتان از کشتی و چارپایان وسیلهای قرار داد تا سوار شوید.
در مورد دیگری در قرآن آمده است که:
و تحمل اثقالکم الی بلد لم تکونوا بالغیه الا بشق الانفس ان ربکم لرؤف رحیم و الخیل و البغال و الحمیر لترکبوها(217).
و چارپایان بارهای سنگین شما را بر پشت خود حمل میکنند به شهری که جز با مشقت و سختی نمیتوانستید به آنجا برسید که پروردگار شما رؤوف و مهربان است و اسب و قاطر و الاغ را قرار داد تا بر آنها سوار شوید.
در آیه دیگری میفرماید:
و آیه لهم انا حملنا ذریتهم فی الفلک المشحون و خلقنا لهم من مثله مایرکبون.(218)
و این آیت و نشانهای است بر ایشان که ما فرزندانشان را در کشتی پر از بار سوار کردیم و نظیر آن چیزهای دیگری که سوار شوند برایشان آفریدیم.
سرانجام در آیه دیگری نیز آمده است که:
اولم یروا انا خلقنا مما عملت ایدینا انعاما فهم لها مالکون و ذللناها لهم فمنها رکوبهم و منها یأکلون(219).
آیا نمیبینید که با دست خود چارپایان را آفریدیم که مالک آنها هستند و آنها را برایشان رام و هموار ساختیم پس از آنها سواری میگیرند و از گوشت آنها تغذیه میکنند.
در آیات فوق به طور کلی با دو تعبیر کلی انعام و فلک به دو نوع وسیله طبیعی و صنعتی برای سفر و نقل و انتقال اشاره شده و در آیه 8 سوره نحل با تعبیر والخیل و البغال و الحمیر انعام را که قابل استفاده سواری و نقل و انتقال هستند و با ذکر مصادیق آن مثل اسب، استر و الاغ روشن ساخته است که همگی آنها در حمل و نقل و سفر کمک انسان بودهاند و در اینجا به یک آیه کلی هم اشاره میکنیم که میفرماید:
و لقد کرم نا بنی آدم و حملناهم فی البر البحر(220).
و به فرزندان آدم کرامت و احترام دادیم و در خشکی و دریا (بر چارپایان و کشتی) آنها را حمل کردیم.
و منظور این است که وسیله صنعتی مثل کشتی که از قدیم بوده در اختیار انسان قرار داده است و امروز نیز وسایل پیشرفته زمینی، هوایی و دریایی و ابزار و ادوات غول پیکر و در عین حال راحت و خوب و سریع در اختیار انسان قرار داده است؛ چرا که ملاک در این وسایل همان است که در کشتی آمده و همانطور که خداوند کشتی، این وسیله صنعتی را با این که ساخته دست انسان است به خود نسبت داده است به همان ملاک میتوان و باید همه ابزار و وسایل صنعتی پیشرفته امروز را نیز به خداوند نسبت دهیم.