امام صادق (علیه السلام) فرمود: نجاشی(15) پادشاه حبشه بعد از آنکه جعفر بن ابیطالب و یارانش از فشار کفار قریش بحبشه مهاجرت کردند، فرستاد نزد جعفر و یارانش و آنها را بحضور طلبید. آنها بر نجاشی وارد شدند دیدند نجاشی در خانهاش روی خاک نشسته و جامههای کهنهای ببر کرده بود. فرمود: جعفر گفت: چون ما او را بدان حال دیدیم؛ ترسیدیم مبادا سوء قصدی نسبت بما داشته باشد. و چون تغییر حال و هراس ما را دید گفت:
سپاس خدای را که محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را یاری کرد و چشمش را روشن ساخت، آیا شما را مژدهای ندهم؟ گفتم: چرا پادشاها؛ نجاشی گفت: اکنون یکی از کار آگاهان من از سرزمین شما آمد و مرا خبر داد که خدای تعالی پیامبرش محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را یاری کرده و دشمن او را نابود ساخته و فلان و فلان و فلان در هنگام برخورد با مسلمانان در دره بدر اسیر شدند. آن دره درخت اراک فراوان دارد و گویا هم اکنون من او را میبینم. زیرا من در آنجا برای آقایم که از بنی ضمره بود چوپانی میکردم.
جعفر گفت: پادشاها، از چه روی میبینم که تو بر خاک نشسته و این جامههای کهنه را در بر کردهای؟
نجاشی گفت: ای جعفر، ما در آنچه خدا بر عیسی (علیه السلام) فرستاده است، یافتیم که از حق خدا بر بندگانش اینست که، هنگامیکه خدا نعمتی برای آنها پدید آورد، فروتنی کنند. و چون دیدم خداوند بوسیله محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نعمتی برایم پدید آورده، من هم این تواضع و فروتنی را برای خدا در خود پدید آوردم. چون این خبر به پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) رسید به اصحابش فرمود:
ان الصدقه تزید صاحبها کثره فتصدقوا یرحمکم الله
و ان التواضع یزید صاحبه رفعه فتواضعوا یرفعکم الله
و ان العفو یزید صاحبه عزا فعفوا یعزکم الله
براستی صدقه، برای صدقه دهنده مایه فزونیست، پس صدقه دهید خدایتان رحمت کند، و براستی که فروتنی و تواضع مایه بلندی مقام است، پس فروتنی کنید خدا مقام شما را بلند کند، و براستی گذشت برای صاحب گذشت سبب عزت است، از خطای دیگران در گذرید تا خدا عزیزتان گرداند.
امام باقر (علیه السلام) فرمود: وقتی جبرئیل نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و گفت: خدای تعالی تو را مخیر نموده باینکه یا بندهای متواضع و رسول باشی و یا سلطان و رسول باشی. فرمود، آنحضرت بجبرئیل نگاه کرد و با دست مبارک اشاره به انتخاب تواضع نمود و فرمود: بندهای متواضعم با مقام رسالت. جبرئیل گفت: اگر پادشاهی را هم با رسالت میپذیرفتی، پروردگارت چیزی از مقاماتی که نزد او داری کم نمیکرد و فرمود کلیدهای تمام گنجینههای روی زمین در آن موقع بدست جبرئیل بود.
امام صادق (علیه السلام) در معنای تواضع در حدیثی فرموده: از نشانههای تواضع آنست که در نشستن به پائین مجلس راضی شوی و هر که را ملاقات میکنی سلام کنی و مجادله را ترک کنی هر چند حق با تو باشد و اینکه دوست نداشته باشی تو را به پرهیز کاری بستایند. امام صادق (علیه السلام) فرمود: خدای متعال به موسی (علیه السلام) وحی نمود که ای موسی میدانی چرا تو را در میان آفریدگانم به سخن گفتن خود برگزیدم؟ عرض کرد: پروردگارا برای چه بود؟ خطاب رسید: ای موسی، من بندههایم را بررسی کردم و در میان آنها چون تو کسی که خود را در برابر من خوار و ذلیل داند نیافتم، ای موسی هرگاه تو نماز میگزاری صورتت را بر خاک میگذاری - یا روی زمین میگذاری.
و نیز از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که: روزی علی بن الحسین علیهما السلام بر عدهای مجذوم گذشت و آنحضرت سوار بر الاغی بود و آنها صبحانه میخوردند و آن حضرت را برای تناول صبحانه دعوت کردند. آنحضرت فرمود راستی اگر روزه نبودم، دعوت شما را اجابت میکردم. چون بمنزل رفت دستور داد غذائی تهیه کنند. پس غذای خوبی تهیه شد و فرستاد آن مجذومین را دعوت فرمود. آنها آمدند نشستند و حضرت با آنان غذا خورد.
از حضرت رضا (علیه السلام) روایت شده که فرمود: تواضع و فروتنی آنست که بمردم آنرا بدهی که دوست داری، همانرا بتو دهند. در حدیث دیگر راوی حدیث گفت: تواضع مرابتی دارد. از آنجمله شخص قدر شخصیت خودش را بداند و آنرا در جائی که شایستهاش میباشد با دلی سالم فرود آورد. دوست نداشته باشد بکسی چیزی دهد مگر آنچه خواهد باو داده شود اگر از کسی بدی دید اثر بدی آنرا با نیکی دفع کند و خشم خود را فرو خورد، از مردم گذشت کند زیرا خداوند نیکوکاران را دوست میدارد.