از سوالات دیگری که پیرامون این داستان به وجود آمده این است که اصولا گنجی را که دوسـت عـالم مـوسـی اصـرار بـر نهفتنش داشت چه بود؟ وانگهی چرا آن مرد با ایمان یعنی پدر یتیمان چنین گنجی اندوخته بود؟!
بعضی گفته اند که این گنج در حقیقت بیش از آنچه جنبه مادی داشته ،
@@تفسیر نمونه جلد 12 صفحه 516 @@@
جـنـبـه مـعـنـوی داشـت، ایـن گـنـج طـبـق بـسـیـاری از روایـات شـیـعـه و اهل تسنن لوحی بوده که بر آن کلمات حکمت آمیزی نقش شده بود.
و در اینکه این کلمات حکمت آمیز چه بوده ؟ در میان مفسران گفتگو است .
در کـتـاب کـافـی از امـام صـادق (عـلیـه السـلام ) چـنـیـن نـقـل شـده که فرمود: این گنج طلا و نقره نبود، تنها لوحی بود که چهار جمله بر آن ثبت بـود لا اله الا الله، من ایقن بالموت لم یضحک، و من ایقن بالحساب لم یفرح قلبه، و من ایـقـن بـالقـدر لم یـخـش الا الله : ((مـعبودی جز الله نیست، کسی که به موت ایمان دارد (بـیـهـوده ) نـمی خندد، و کسی که یقین به حساب الهی دارد (و در فکر مسئولیتهای خویش است ) خوشحالی نمی کند، و کسی که یقین به مقدرات الهی دارد جز از خدا نمی ترسد)).**نور الثقلین جلد 3 صفحه 287.***
ولی در بـعـضـی دیـگر از روایات آمده لوحی از طلا بود، و به نظر میرسد این دو با هم منافات ندارد، زیرا هدف روایت اول این است که انبوهی از درهم و دینار آنچنان که از مفهوم گنج به ذهن می آید نبوده است .
و بـه فرض که ما ظاهر کلمه ((کنز)) را بگیریم، و به معنی اندوخته ای از زر و سیم تـفـسـیـر کـنـیـم بـاز مـشـکـلی ایـجـاد نـمـی کند، زیرا آن گنجی ممنوع است که انسان مقدار قـابـل مـلاحـظـه ای از اموال گرانقیمت را برای مدتی طولانی اندوخته کند در حالی که در جـامـعـه نـیـاز فـراوان بـآن بـاشـد، امـا اگـر فـی المـثـل بـرای حـفـظ مال، مالی که در گردش معامله است، یک یا چند روز آن را در زیر زمین مدفون کنند (آنچنان کـه در زمـانـهـای گـذشـتـه بـر اثـر نـاامـنـی مـعـمـول بـوده کـه حـتـی بـرای یـک شـب هم اموال خود را گاهی دفن می کردند) و سپس صاحب آن بر اثر
@@تفسیر نمونه جلد 12 صفحه 517 @@@
حادثه ای از دنیا برود چنین گنجی هرگز نمی تواند مورد ایراد باشد.