در اینجا سؤالی پیش می آید که چگونه حمد خداوند در آیه فوق در برابر صفات سلبیه قرار داده شده، در حالی که می دانیم ((حمد)) ستایش در برابر صفات ثبوتیه مانند علم و قدرت است، و اما صفاتی همچون نفی فرزند و شریک و ولی با تسبیح سازگار است، نه با حمد.
در پاسخ این سؤال می توان گفت : هر چند قلمرو صفات ثبوتیه و سلبیه از هم جدا است و یکی متناسب تسبیح و دیگری متناسب با حمد است، ولی در عینیت خارجی این دو لازم و ملزوم یکدیگرند، نفی جهل از خدا حتما همراه با اثبات علم است، همانگونه که اثبات علم برای ذات پاک او هماهنگ با نفی جهل است .
روی این حساب مانعی ندارد که گاهی به لازم بپردازد، و گاهی به ملزوم ،
@@تفسیر نمونه جلد 12 صفحه 333 @@@
همانگونه که در آغاز این سوره تسبیح بر یک امر اثباتی شده است (سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی ) منزه است خداوندی که پیامبرش را شبانه از مسجدالحرام به مسجد اقصی برد).
پروردگارا! قلب ما را از نور علم و ایمان سرشار کن تا در برابر عظمتت همواره خاضع باشیم، به وعده هایت مومن و به دستوراتت گردن نهیم . جز تو را نپرستیم و به غیر تو تکیه نکنیم .
بار الها! بما توفیق ده که هرگز در زندگی خود از مرز اعتدال بیرون نرویم و از هر گونه افراط و تفریط بپرهیزیم .
خداوندا! ما تو را سپاس می گوئیم، تو را یگانه می دانیم، بزرگ می شمریم، بزرگتر از آنچه به وصف آید، تو نیز ما را ببخش و گامهایمان را در راهت استوار دار، و بر دشمنان که از داخل و خارج ما را احاطه کرده اند پیروز گردان .
و پیروزیهای ما را به پیروزی نهائی قیام مهدی موعود ارواحنا فداه متصل گردان و توفیق تکمیل این تفسیر را آنچنان که مورد رضایت و خشنودی تو است به ما مرحمت کن .
((پایان سوره اسراء))
سوم محرم الحرام 1402 مطابق 9 آبان ماه 1360
@@تفسیر نمونه جلد 12 صفحه 335 @@@