تئوری مسئله «نحوة حضور حضرت امام‌زمان(عج) در هستی» همراه با دلایل عقلی برای این نسل قابل بحث است، البته؛ همان‌طور كه در مقدّمه عرض كردم از آن جهت كه عموم ما مقدّمات موضوع را نداریم، ممكن است به‌خوبی نتوانیم آن‌را بفهمیم و تصوّر كنیم، ولی این‌طور نیست كه قابل بحث و اثبات نباشد، آری نیاز به مقدّمات عقلی دارد و تا آن مقدّمات عقلی را نگذارنیم، تصوّر خوبی از موضوع نخواهیم داشت. این موضوع از بس دقیق و ظریف است و موضوعی صراطی است؛ یعنی «از مو باریك‌تر و از شمشیر تیز‌تر است»، باید مدّتی از عمرمان را صرف فهم نحوة حضور اماممان در هستی، بكنیم.
به خوبی در جای خودش روشن است كه جان هر انسانی برای اشباع انسانیتش فقط با انسان كامل روبه‌رو است و باید از او مدد بگیرد و او صاحب ولایت كامله و خاتمة ولایت است. یك ختم نبوّت داریم و یك ختم ولایت. نبوّت از حضرت‌آدم(ع) شروع شد و به حضرت رسول(ص) ختم گشت و ولایت مخصوص اسلام از حضرت علی(ع) شروع شد و به حضرت حجّت(عج) ختم خواهد شد.
نبیّ(ص) به حكم نبوّت، حكم شرعی و تكلیف شرعی به شما می‌دهد و«ولیّ» مدد غیبی می‌كند. البته؛ پیامبر(ص) هم «نبیّ» است و هم «ولیّ»؛ امّا امامان فقط «ولیّ» هستند، چه امام مثل حضرت ابراهیم(ع) كه بعد از پیامبری به مقام امامت نائل شدند و چه امام مثل حضرت امیرالمؤمنین(ع) كه بدون آن‌كه نبی باشند، امام و ولیّ هستند.(39)
زمانی كه مقام امامت به حضرت ابراهیم(ع) داده شدو خدا فرمود: «إنّی جاعِلُكَ للِنّاسِ اِماماً» حضرت خیلی آن مقام را پسندیدند و ملاحظه فرمودند بعد از نبوّت برای درست به نتیجه رساندن نبوّت، مقام «امامت» نیاز است و لذا برای فرزندانشان آن مقام را تقاضا كردند تا این نبوّت را آن‌ها بتوانند به نتیجه و به ثمر برسانند و گفتند:«وَ مِنْ ذُرّیَّتی؟» یعنی خدایا! آیا ممكن است این مقام «امامت» را به فرزندان من هم بدهی. خداوند وعده داد كه این عهد من به فرزندانی كه ظالم هستند نمی‌رسد«لایَنالُ عَهدِی‌الظّالِمین» پس اگر فرزندی از ابراهیم(ع) در هستی باشد كه به هیچ‌وجه ظالم نباشد، یعنی هیچ نقصی نداشته باشد و به‌واقع معصوم باشد، طبق صریح این آیة قرآن می‌شود امام باشد. وقتی از نظر تاریخی، بررسی می‌كنیم می‌بینیم حضرت رسول(ص) فرزند اسماعیل(ع) است، و بر طبق قرآن ایشان معصومند و قرآن به عنوان نمونه در مورد حضرت رسول‌اكرم(ص) می‌فرماید: «ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی»؛ یعنی هیچ كلامی از روی هوس نمی‌گوید، فرزندان پیامبر نیز از نسل پیامبرند و طبق آیة تطهیر(40)، اهل‌البیت پیامبر(ص) از هرگونه رجس و پلیدی و گناهی پاكند. فرمود: «إنَّما یُریدُالله لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ‌الرِّجْسَ اَهْلَ‌الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكُمْ تَطْهیراً»(ما اراده كردیم شما اهل‌البیت، در نهایت طهارت، یعنی در مقام عصمت قرار گیرید). طبق این مقدّمات نتیجه می‌گیریم؛ حضرات ائمه همگی امامند، به همان معنایی كه حضرت ابراهیم(ع) و فرزندانشان مثل اسحاق و یعقوب و.....، امام شدند. (البته در بحث‌های امامت، روی این مقدّمات و نتیجه‌گیری باید بیشتر بحث شود).