آیه بعد به دنبال بحثهائی که درباره شایعه پراکنان و موذیان بد زبان گذشت دستوری صادر می کند که در حقیقت درمان این درد بزرگ اجتماعی است، می گوید: ((ای کسانی که ایمان آورده اید تقوای الهی پیشه کنید، و سخن حق و درست بگوئید)) (یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و قولوا قولا سدیدا).
قول ((سدید)) از ماده ((سد)) به معنی ((محکم و استوار)) و خلل ناپذیر و موافق حق و واقع است، سخنی است که همچون یک سد محکم جلو امواج فساد و باطل را می گیرد، و اگر بعضی از مفسران آنرا به معنی ((صواب )) و بعضی به معنی ((خالص بودن از کذب و لغو)) یا ((هماهنگ بودن ظاهر و باطن )) و یا ((صلاح و رشاد)) و مانند آن تفسیر کرده اند همه به معنی جامع فوق برمی گردد.
آیه بعد نتیجه ((قول سدید)) و سخن حق را چنین بیان می فرماید: ((خداوند به خاطر تقوا و گفتار حق اعمال شما را اصلاح می کند و گناهان شما را می بخشد)) (یصلح لکم اعمالکم و یغفر لکم ذنوبکم ).
در حقیقت تقوا پایه اصلاح زبان و سرچشمه گفتار حق است، و گفتار حق یکی از عوامل مؤثر اصلاح اعمال، و اصلاح اعمال سبب آمرزش گناهان است، چرا که ان الحسنات یذهبن السیئات ((اعمال نیک گناهان را از بین می برند)) (سوره هود آیه 114).
علمای اخلاق گفته اند: زبان پر برکتترین عضو بدن، و مؤثرترین وسیله طاعت و هدایت و اصلاح است، و در عین حال خطرناکترین و پر گناهترین عضو
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 448@@@
بدن محسوب می شود، تا آنجا که حدود سی گناه کبیره از همین عضو کوچک صادر می گردد.**(غزالی) در (احیاء العلوم) بیست گناه کبیره یا انحراف را که از زبان سر می زند بر شمرده است که عبارتنداز: 1-دروغ 2-غیبت 3-سخن چینی 4-نفاق در سخن(ذواللسانین بودن) 5-مدح بیجا 6-بدزبانی و دشنام 7-غنا و اشعار نادرست 8-افراط در مزاح 9-سخریه و استهزاء 10-افشائ اسرار دیگران 11-وعده خلاف 12-لعن نابجا 13-خصومت و نزاع 14-جدال و مراء 15-گفتگو در امور باطل 16-پر حرفی 17-گفتگو در اموری که به انسان مربوط نیست 18-وصف مجالس شراب و قمار و گناه 19-سوال و جست و جو از مسائلی که از عهده درک انسان بیرون است 20-تصنع و تکلف در سخن،- و ماده موضوع مهم دیگر نیز بر آن افزوده ایم: 1-تهمت زدن 2-شهادت باطل 3-اشاعه فحشا و نشر شایعات بی اساس 4-خودستایی 5-اصرار بیجا 6-خشونت در سخن 7-ایذاء با زبان 8-مذمت از کسی که مستحق ذم نیست 9-کفران نعمت به وسیله زبان 10-تبلیغ باطل***
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) می خوانیم : لایستقیم ایمان عبد حتی یستقیم قلبه و لا یستقیم قلبه حتی یستقیم لسانه : ((ایمان هیچ بنده ای از بندگان خدا به راستی نمی گراید مگر اینکه قلبش مستقیم گردد، و قلبش مستقیم نمی شود مگر اینکه زبانش درست شود)).**(بحارالانوار) جلد 71 صفحه 78***
جالب اینکه در حدیث دیگری از امام سجاد (علیه السلام ) آمده است که ((زبان هر انسانی همه روز صبح از اعضای دیگر احوالپرسی می کند)) و می گوید: کیف اصبحتم ؟! چگونه صبح کردید؟
همه آنها در پاسخ این اظهار محبت زبان می گویند: بخیر ان ترکتنا: ((حال ما خوب است اگر تو بگذاری ))!
سپس اضافه می کنند: تو را به خدا سوگند ما را رعایت کن، انما نثاب
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 449@@@
بک و نعاقب بک : ((ما به وسیله تو ثواب می بینیم و یا مجازات می شویم )).**بحارالانوار جلد 71 صفحه 278***
در این زمینه روایات بسیار است که همگی حاکی از اهمیت فوق العاده نقش زبان و اصلاح آن در اصلاح اخلاق و تهذیب نفوس انسانی است و به همین دلیل در حدیثی می خوانیم : ما جلس رسول الله (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) علی هذا المنبر قط الا تلا هذه الایة : یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و قولوا قولا سدیدا: ((هرگز پیامبر بر منبرش ننشست مگر اینکه این آیه را تلاوت فرمود: ای کسانی که ایمان آورده اید تقوای الهی را پیشه کنید و سخن حق و درست بگوئید)).**درالمنثور (طبق نقل تفسیر المیزان جلد 16 صفحه 376)***
در پایان آیه می افزاید: ((هر کس خدا و پیامبرش را اطاعت کند به فوز عظیمی نائل شده است )) (و من یطع الله و رسوله فقد فاز فوزا عظیما).
چه رستگاری و پیروزی از این برتر و بالاتر که اعمال انسان پاک گردد، و گناهانش بخشوده شود و در پیشگاه خدا رو سفید گردد؟!
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 450@@@