جمعی از آیه فوق استفاده کرده اند که برای انبیاء هرگز تقیه کردن در ابلاغ رسالت جائز نیست، زیرا قرآن می گوید: و لا یخشون احدا الا الله .
ولی باید توجه داشت ((تقیه )) انواعی دارد، تنها یک نوع از آن ((تقیه خوفی )) است که طبق آیه فوق در مورد دعوت انبیاء و ابلاغ رسالت منتفی است .
ولی تقیه اقسام دیگری نیز دارد، از جمله ((تقیه تحبیبی )) و ((پوششی )) است .
منظور از ((تقیه تحبیبی )) آن است که گاه انسان برای جلب محبت طرف مقابل عقیده خود را مکتوم می دارد تا بتواند نظر او را برای همکاری در اهداف مشترک جلب کند.
و منظور از ((تقیه پوششی )) آن است که گاه برای رسیدن به هدف باید نقشه ها و مقدمات را کتمان کند، چرا که اگر برملا گردد و دشمنان از آن آگاه شوند ممکن است آن را خنثی کنند.
زندگی انبیاء مخصوصا پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) پر است از اینگونه تقیه ها، زیرا می دانیم در بسیاری از مواقع هنگامی که حرکت به سوی میدان نبرد می کرد مقصد خود را مخفی می داشت، نقشه های جنگی او کاملا در خفا کشیده می شد، و استتار که نوعی از تقیه است در تمام مراحل اجرا می گشت .
گاه برای بیان حکمی از روش مرحله ای که نوعی از تقیه است استفاده
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 334@@@
می کرد. فی المثل مساله ((تحریم ربا)) یا ((شرب خمر)) در یک مرحله بیان نشد، بلکه به فرمان خدا در چندین مرحله صورت گرفت یعنی از مراحل سبکتر شروع شد تا به حکم نهائی و اصلی رسید.
به هر حال تقیه معنی وسیعی دارد که همان ((پوشاندن واقعیتها برای پرهیز و اجتناب از به خطر افتادن هدفها است )) و این چیزی است که در میان همه عقلای جهان وجود دارد و رهبران الهی هم برای رسیدن به هدفهای مقدسشان در پاره ای از مراحل آن را انجام می دهند، چنانکه در داستان حضرت ((ابراهیم )) (علیه السلام ) قهرمان توحید می خوانیم که او مقصدش را از ماندن در شهر در آن روز که بت پرستان برای مراسم عید به خارج شهر می رفتند مکتوم داشت، تا از یک فرصت مناسب برای در هم کوبیدن بتها استفاده کند.
و نیز ((مؤمن آل فرعون )) برای اینکه بتواند در مواقع حساس به موسی (علیه السلام ) کمک کند و او را از قتل نجات دهد ایمان خود را مکتوم می داشت . و به همین جهت قرآن از او نه عظمت یاد کرده، به هر حال تنها تقیه خوفی است که بر پیامبران مجاز نیست به انواع دیگر تقیه .
گر چه سخن در این زمینه بسیار است اما با حدیثی پر معنی و جامع از امام صادق (علیه السلام ) این بحث را پایان می دهیم امام (علیه السلام ) فرمود: التقیة دینی و دین آبائی، و لا دین لمن لا تقیة له و التقیة ترس الله فی الارض، لان مؤمن آل فرعون لو اظهر الاسلام لقتل : ((تقیه آئین من و آئین پدران من است، کسی که تقیه ندارد دین ندارد، تقیه سپر نیرومند پروردگار در زمین است، چرا که اگر مؤمن آل فرعون ایمان خود را اظهار می کرد مسلما کشته می شد)) (و رسالت او در حفظ آئین موسی به هنگام خطر انجام نمی شد).**(مجمع البیان) جلد 8 صفحه 521 ذیل آیه 28 سوره (مومن)***
درباره تقیه بحث مشروحی در جلد یازدهم صفحه 423 (ذیل آیه 106 سوره
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 335@@@
نحل ) داشته ایم .