از آنجا که در آیه گذشته حکم مطلقی در باره حجاب در مورد همسران پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) آمده بود و اطلاق این حکم این توهم را به وجود می آورد که محارم
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 412@@@
آنها نیز موظف به اجرای آن هستند و تنها از پشت پرده باید با آنها تماس بگیرند، آیه فوق نازل شد و حکم این مساله را شرح داد.
می فرماید: ((بر همسران پیامبر گناهی نیست که با پدران، فرزندان، برادران، فرزندان برادران، فرزندان خواهران خود، و زنان مسلمان، و بردگان خود بدون حجاب تماس داشته باشند)) (لا جناح علیهن فی آبائهن و لاابنائهن و لا اخوانهن و لا ابناء اخوانهن و لا ابناء اخواتهن و لا نسائهن و لا ما ملکت ایمانهن ).
و به تعبیر دیگر محارم آنها که منحصر در این شش گروهند مستثنی می باشد، و اگر گفته شود افراد دیگری نیز جزء محارم هستند که در این شش گروه نامی از آنها به میان نیامده مانند عموها و دائیها در پاسخ باید گفت :
از آنجا که قرآن فصاحت و بلاغت را در عالیترین شکلش رعایت می کند و یکی از اصول فصاحت این است که هیچ کلمه اضافی در سخن نباشد لذا در اینجا از ذکر عموها و دائیها خودداری کرده، چرا که با ذکر فرزندان برادر، و فرزندان خواهر، محرمیت عموها و دائیها روشن می شود، زیرا محرمیت همواره دو جانبه است، همانگونه که فرزند برادر نسبت به انسان محرم است، او هم نسبت به فرزند برادرش محرم خواهد بود (و می دانیم چنین زنی عمه محسوب می شود) و نیز همانگونه که فرزند خواهر بر او محرم است او نیز به فرزند خواهر محرم می باشد (و می دانیم چنین زنی خاله حساب می شود).
هنگامی که عمه و خاله نسبت به پسر برادر و پسر خواهر محرم باشد عمو و دائی نیز نسبت به دختر برادر و دختر خواهر محرم خواهد بود (چرا که میان ((عمو)) و ((عمه ))، و نیز ((دائی )) و ((خاله )) هیچ تفاوتی نیست ) و این یکی از ریزهکاریهای قرآن است (دقت کنید).
در اینجا سؤال دیگری مطرح می شود که ((پدر شوهر)) و ((پسر شوهر)) نیز جزء محارم زن محسوب می شود، چرا ذکری از اینها در اینجا به میان نیامده ؟ در
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 413@@@
حالی که در آیه 31 سوره ((نور)) آنها نیز به عنوان محارم مطرح شده اند.
پاسخ این سؤال نیز روشن است، زیرا در این آیه منحصرا سخن از حکم همسران پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) در میان است، و می دانیم پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) در زمان نزول این آیات نه پدرش در حیات بود، و نه اجدادش و نه فرزند پسری داشت (باز هم دقت کنید).**مورخان برای پیامبر اسلام (ص) سه پسر ذکر کرده اند: (قاسم) و (عبدالله) (ملقب به طیب و طاهر) که از خدیجه بودند و هر دو در طفولیت در مکه بدرود حیات گفتند و (ابراهیم) که در سال هشتم هجرت متولد گردید و بیش از 18 یا 16 ماه زندگی نکرد و به هرحال هیچکدام به هنگام نزول سوره احزاب وجود نداشتند و ابراهیم هم بعد از این ماجرا متولد شد و در طفولیت چشم از جهان بربست(به اسد الغابه و سایر کتب تاریخ و رجال مراجعه شود)***
عدم ذکر برادران و خواهران ((رضاعی )) و مانند آن نیز به خاطر آنست که آنها در حکم برادر و خواهر و سایر محارم محسوب می شوند و نیاز به ذکر مستقل ندارند.
و در پایان آیه لحن سخن را از ((غائب )) به ((خطاب )) تغییر داده، همسران پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) را مخاطب ساخته می گوید: ((تقوا را پیشه کنید که خداوند بر هر چیزی آگاه است، و هیچ چیز بر او مخفی و پنهان نیست )) (و اتقین الله ان الله کان علی کل شی ء شهیدا).
چه اینکه حجاب و پرده، و مانند اینها همه وسائلی برای حفظ از گناه بیش نیست، ریشه اصلی همان تقوا است که اگر نباشد حتی این وسائل نیز سودی نخواهد بخشید.
ذکر این نکته نیز در اینجا لازم به نظر می رسد که ((نسائهن )) (زنان آنها) اشاره به زنان هم کیش و مسلمان است، زیرا همانگونه که در تفسیر سوره ((نور)) گفتیم برای زنان مسلمان شایسته نیست که در برابر زنان غیر مسلمان
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 414@@@
بدون پوشش باشند، چرا که آنها ممکن است مطالب را برای شوهرانشان توصیف کنند.**به جلد 14 تفسیر نمونه صفحه 451 مراجعه شود***
و اما جمله او ما ملکت ایمانهن همانگونه که در تفسیر سوره ((نور)) نیز گفتیم مفهوم وسیعی دارد هم کنیزان را شامل می شود و هم غلامان را، اما طبق بعضی از روایات اسلامی اختصاص به کنیزان دارد، و بنابر این ذکر آنها بعد از ذکر زنان به طور کلی ممکن است از این نظر باشد که کنیزان غیر مسلمان را نیز شامل می شود (دقت کنید).
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 415@@@