گرچه در آیات مختلف قرآن گاه سخن از آفرینش انسان از ((گل )) است (مانند آیات فوق ) و مانند آنچه در داستان آدم و ابلیس در سوره اسراء آیه 61 آمده است فسجدوا الا ابلیس قال ء اسجد لمن خلقت طینا : ((همه فرشتگان برای آدم سجده کردند جز ابلیس ))، گفت : ((آیا من برای موجودی سجده کنم که از گل آفریده شده است ؟)) (سوره اسراء آیه 61).
و گاه سخن از آفرینش از ((آب )) مانند و جعلنا من الماء کل شی ء حی (انبیاء - 30).
ولی پیدا است که همه اینها به یک مطلب باز می گردد، حتی در آنجا که سخن از آفرینش آدم از ((تراب )) (خاک ) است، مانند ان مثل عیسی عند الله
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 130@@@
کمثل آدم خلقه من تراب (آل عمران - 59) زیرا منظور خاک آمیخته به آب یعنی گل است .
از اینجا دو نکته روشن می شود:
1 - آنها که احتمال داده اند منظور از آفرینش انسان از خاک این است که افراد بشر از گیاهان - بطور مستقیم یا غیر مستقیم - تغذیه می کنند و گیاهان نیز همه از خاکند، درست نیست، چرا که آیات قرآن یکدیگر را تفسیر می کنند و آیات مورد بحث به قرینه آیات دیگر قرآن اشاره به آفرینش شخص آدم است که از خاک آفریده شد.
2 - همه این آیات، دلیلی است بر نفی فرضیه تکامل (لااقل در مورد انسان ) و اینکه نوع بشر که منتهی به ((آدم )) می شود دارای یک خلقت مستقل است .
و آنها که گمان کرده اند آیات آفرینش از خاک اشاره به نوع انسان است که با هزاران واسطه به موجودات تک سلولی باز می گردد، و آنها نیز طبق فرضیات اخیر از لجنهای کنار اقیانوسها به وجود آمده اند، و اما خود آدم فردی بود که از میان نوع بشر برگزیده شد و خلقت مستقلی نداشت، بلکه امتیاز او صفات ویژه او بود، به هیچوجه با ظواهر آیات قرآن سازگار نیست .
مجددا تاکید می کنیم مساله تحول انواع، یک قانون مسلم علمی نیست، تنها یک فرضیه است، زیرا چیزی که ریشه آن در ملیونها سال قبل نهفته شده و مسلما قابل تجربه و مشاهده حسی نیست نمی تواند در ردیف قوانین ثابت علمی در آید، بلکه فرضیه ای است که برای توجیه پدیده تنوع انواع به وجود آمده و ارزش آن، بیش از این نیست که پدیده هائی را توجیه تخمینی کند، و می دانیم فرضیه ها دائما در حال تغییر و دگرگونی هستند و در برابر فرضیه های جدید میدان را خالی می کنند.
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 131@@@
بنابر این هرگز نمی توان روی آنها در مسائل فلسفی که نیاز به پایه های قطعی دارند تکیه کرد.
توضیح مشروح در باره پایه های فرضیه تکامل انواع و نارسائیهای آن را در جلد 11 صفحه 81 به بعد تحت عنوان ((قرآن و خلقت انسان )) ذیل آیه 28 سوره حجر بیان کردیم .
در پایان این بحث یاد آوری این نکته را لازم می دانیم که فرضیه تکامل هیچگونه ارتباطی با مساله ((توحید و خداشناسی )) ندارد، و دلیلی بر نفی جهان ماوراء طبیعت محسوب نمی شود، زیرا اعتقاد توحیدی می گوید: جهان از سوی خداوند آفریده شده و تمام خواص موجودات را خدا به آنها اعطا کرده و در تمام مراحل از خداوند افاضه فیض بر آنها می شود، این معنی را یک معتقد به نظریه ((ثبوت انواع )) می تواند پذیرا باشد همانگونه که یک معتقد به فرضیه تحول انواع تنها مشکلی که فرضیه تحول با آن روبرو است این است که با شرحی که قرآن برای آفرینش آدم بیان کرده و چگونگی خلقت او را از خاک و گل ذکر می کند سازگار نیست .
بنابر این ما فرضیه تکامل را تنها به این دلیل نفی می کنیم نه به دلیل مخالفت آن با مساله توحید این از نظر تفسیری .
و اما از نظر علمی (علوم طبیعی ) فرضیه تکامل را همانطور که اشاره شد از این جهت نفی می کنیم که دلائل قطعی بر ثبوت آن وجود ندارد.
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 132@@@