از آیه فوق چنین بر می آید که جمعی از مؤمنان می پنداشتند عامل اصلی ورود در بهشت تنها اظهار ایمان به خداست و به دنبال آن نباید ناراحتی و رنجی را متحمل شوند و بی آنکه تلاش و کوشش به خرج دهند خداوند همه کارها را روبراه
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 101@@@
خواهد کرد و دشمنان را نابود خواهد ساخت .
قرآن در برابر این تفکر نادرست به سنت همیشگی خداوند اشاره کرده می فرماید: ((آیا گمان کردید داخل بهشت می شوید بی آنکه حوادثی همچون حوادث سخت گذشتگان به شما برسد)) (ام حسبتم ان تدخلوا الجنة و لما یاءتکم مثل الذین خلوا من قبلکم ).
((همانها که شدائد و زیانهای فراوان به آنها رسید و آن چنان ناراحت و متزلزل شدند که پیامبر الهی و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند پس یاری خدا کی خواهد آمد)) (مستهم الباساء و الضراء و زلزلوا حتی یقول الرسول و الذین آمنوا معه متی نصر الله ).
و چون آنها نهایت استقامت خود را در برابر این حوادث به خرج دادند و دست به دامن الطاف الهی زدند به آنها گفته شد: ((آگاه باشید یاری خدا نزدیک است )) (الا ان نصر الله قریب ).
((باساء)) از ماده ((باس )) به گفته ((معجم مقاییس اللغة )) در اصل به معنی شدت و مانند آن است و به هر گونه رنج و عذاب و ناراحتی گفته می شود، و به افراد شجاع که در میدان جنگ شدیدا مقاومت می کنند، ((بئیس )) یا ((ذو الباس )) گفته می شود.
و ((ضراء)) به گفته ((راغب )) در ((مفردات )) نقطه مقابل سراء یعنی آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، می باشد، بنابراین هر گونه زیانی که دامنگیر انسان بشود در امور جانی و مالی و عرضی و امثال آن را شامل می گردد.
جمله ((متی نصر الله )) (یاری خدا کی می آید؟) که از سوی پیامبران و مؤمنان در مواقع نهایت شدت گفته می شد، به معنی شک و تردید در این موضوع، یا اعتراض و ایراد نیست، بلکه به عنوان تقاضا و انتظار، مطرح می شده است، و لذا به دنبال آن، از سوی خداوند به آنها بشارت داده می شد که یاری خدا نزدیک است .
این احتمال که جمله ((متی نصر الله )) از سوی گروهی از مؤمنان باشد، و جمله (الا ان نصر الله قریب ) از سوی پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) که بعضی از مفسران ذکر
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 102@@@
کرده اند بسیار بعید به نظر می رسد.
به هر حال آیه فوق به یکی از سنن الهی که در همه اقوام جاری بوده است اشاره می کند و به مؤمنان در همه قرون و اعصار هشدار می دهد که برای پیروزی و موفقیت و نایل شدن به مواهب بهشتی، باید به استقبال مشکلات بروند و فداکاری کنند و در حقیقت، این مشکلات آزمونی است که مؤمنان را پرورش می دهد و صاحبان ایمان راستین را از متظاهران به ایمان، آشکار می سازد.
تعبیر به ((الذین خلوا من قبلکم )) (کسانی که پیش از شما بودند) به مسلمانان می گوید: این تنها شما نیستید که گرفتار انواع مشکلات از سوی دشمنان در تنگناهای زندگی شده اید، بلکه اقوام پیشین نیز، گرفتار همین مشکلات و شدائد بوده اند تا آنجا که گاهی کارد به استخوانشان می رسید و فریاد استغاثه آنها بلند می شد.
اصولا رمز تکامل و ترقی انسانها همین است، افراد و امتها باید در کوره های سخت حوادث قرار بگیرند، و همچون فولاد آبدیده شوند، استعدادهای درونی آنها شکوفا گردد، و ایمانشان به خدا قویتر شود ضمنا افراد لایق و مقاوم و با ایمان، از افراد نالایق شناخته شوند و صفوفشان از هم جدا گردد، این سخن را با حدیثی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) پایان می دهیم .
((خباب بن ارت )) که از مجاهدان راستین صدر اسلام بود می گوید: خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) از آزار مشرکان شکایت کردم فرمود: امتهائی که پیش از شما بودند با انواع بلاها شکنجه می شدند، ولی این امر هرگز آنها را از دینشان منصرف نمی کرد تا آنجا که اره بر سر بعضی از آنها می گذاردند و آنها را به دو پاره تقسیم می کردند... به خدا سوگند که برنامه دین خدا کامل می شود و به پیروزی می رسد تا آنجا که یک نفر سوار، فاصله میان صنعاء و حضرموت (و بیابانهای مخوف عربستان را) طی می کند، و از هیچ چیز جز خدا نمی ترسد... ولی شما عجله می کنید.**الدر المنثور جلد1 صفحه 243 و تفسیر کبیر جلد6 صفحه 20***
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 103@@@