در اینجا سؤالی پیش می آید که این امتیاز ذاتی اگر چه آنها را مجبور به پیمودن راه حق نمیکرد و با مساله اختیار و اراده منافات نداشت ولی باز یک نوع تبعیض محسوب می شود.
در پاسخ باید گفت : که یک آفرینش آمیخته با نظام صحیح چنین تفاوتی را ایجاب می کند (دقت کنید) مثلا بدن انسان یک آفرینش منظم است و برای تامین این نظام تفاوتهائی در میان اعضاء باید باشد اگر تمام سلولهای تن انسان به ظرافت سلولهای شبکیه چشم و یا به استحکام و قدرت سلولهای استخوان ساق پا و یا به حساسیت سلولهای مغز و یا به تحرک سلولهای قلب باشد مسلما سازمان بدن به هم میریزد بلکه باید سلولهائی همچون مغز در بدن باشد و رهبری عضلات و اعضاء بدن را به عهده بگیرد و سلولهای محکم استخوانی استقامت بدن را حفظ کند سلولهای ظریف و حساس از کوچک ترین حوادث آگاه گردد و سلولهای متحرک جنبش بیافریند.
هیچکس نمی تواند بگوید چرا همه بدن مغز نیست و یا مثلا در گیاه چرا همه سلولها به ظرافت و لطافت و زیبائی گلبرگها نمیباشند زیرا چنین وضعی ساختمان گیاه را به کلی دستخوش فنا و نیستی می کند.
ولی نکته قابل توجه اینجا است که این ((امتیاز)) ذاتی که برای ایجاد یک سازمان منظم نهایت لزوم را دارد ساده نیست، بلکه توام با یک مسئولیت عظیم به اندازه این امتیاز می باشد. وجود این مسئولیت سنگین تعادل کفه های ترازوی خلقت آنها را تامین خواهد کرد، یعنی به همان نسبت که پیامبران و رهبران بشر امتیاز دارند، همان اندازه مسؤولیت نیز دارند و دیگران که امتیاز متفاوتی دارند مسؤولیت کمتری خواهند داشت .
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 520@@@
از اینها گذشته امتیازات ذاتی برای نزدیکی انسان به خدا هرگز کافی نیست بلکه باید با امتیازات اکتسابی همراه باشد.
2 - آیه در صدد بیان همه برگزیدگان خدا نیست بلکه تنها اشاره به جمعی از آنها می کند و اگر بعضی از پیامبران که از این دودمان نیستند، در آن ذکر نشده اند دلیل بر عدم برگزیدن آنها نمی باشد، ضمنا باید توجه داشت که آل ابراهیم موسی بن عمران و پیامبر اسلام و برگزیدگان خاندان او را نیز شامل می شود، زیرا همه آنها از دودمان ابراهیم هستند.
3 - به گفته ((راغب )) در کتاب مفردات کلمه ((آل )) از ((اهل )) گرفته شده و تنها تفاوتی که با اهل دارد این است که ((آل )) معمولا به نزدیکان افراد بزرگ و شریف گفته می شود ولی ((اهل )) معنی وسیعی دارد و بر همه اطلاق می گردد، همچنین آل به افراد انسان اضافه می شود ولی کلمه اهل به زمان و مکان و هر چیز دیگر اضافه می شود، مثلا می گویند: اهل فلان شهر اما نمیگویند آل فلان شهر.
4 - ناگفته پیداست که منظور از برگزیدگان آل ابراهیم و آل عمران این نیست که تمام فرزندان ابراهیم و عمران از برگزیدگان هستند، زیرا ممکن است در میان آنها حتی افراد کافری وجود داشته باشند بلکه منظور این است که جمعی از دودمان آنها برگزیده شده اند.
5 - ((عمران )) در آیه فوق همان پدر ((مریم )) است نه پدر ((موسی )) زیرا هر کجا در قرآن نام عمران برده شده اشاره به پدر مریم می باشد و آیات بعد که شرح حال مریم را بیان می کند نیز گواه این مطلب است .
6 - در روایات متعددی که از طرق اهل بیت (علیهمالسلام ) به ما رسیده است به این آیه برای معصوم بودن انبیاء و امامان استدلال شده است، زیرا خداوند هرگز افراد گنهکار و آلوده به شرک و کفر و فسق را انتخاب نمیکند بلکه آنهائی را برمیگزیند که از آلودگیها برکنار و معصوم باشند (البته مراحلی از عصمت را می توان از آیه
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 521@@@
استفاده کرد).
7 - بعضی از نویسندگان اخیر به این آیه برای مساءله تکامل انواع استدلال کرده اند و معتقدند که آیه دلالت بر این دارد که ((آدم )) نخستین انسان نبود بلکه در زمان آدم انسانهای بسیاری وجود داشتند که خداوند آدم را از میان آنها برگزید و نسلی ممتاز از فرزندان او به وجود آورد.
و تعبیر به ((علی العالمین )) در آیه فوق را گواه بر این معنی می دانند و می گویند: در عصر آدم عالمیان یعنی جامعه انسانی وجود داشته .
بنابراین مانعی ندارد که انسان نخستین که میلیونها سال قبل به وجود آمده از حیوانات دیگر تکامل یافته و ((آدم )) تنها یک انسان برگزیده بوده باشد!
ولی در برابر این سخن باید گفت که هیچگونه دلیلی در دست نیست که منظور از ((عالمین )) در اینجا انسانهای معاصر آدم بوده باشند بلکه ممکن است مجموع جامعه انسانیت در تمام طول تاریخ بوده باشد، و بنابراین معنی آیه چنین می شود: خداوند از میان تمام جامعه بشریت در طول تاریخ انسانهائی را برگزید که نخستین آنها آدم و سپس نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران بود و از آنجا که این برگزیدگان هر کدام در عصر و زمانی میزیسته اند می فهمیم که منظور از عالمین تمام جامعه انسانی در همه اعصار و قرون بوده است . بنابراین لزومی ندارد که معتقد باشیم در عصر آدم انسانهای زیادی وجود داشته اند که آدم از میان آنها برگزیده شده باشد - دقت کنید!.
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 522@@@