سوره بقره با بیان بخشی از معارف اسلامی و اعتقادات حق آغاز شد و با همین معنی نیز که در آیه فوق و آیه بعد از آن است پایان می یابد، و به این ترتیب آغاز و پایان آن هماهنگ است .
بعضی از مفسران نیز شان نزولی برای این آیه ذکر کرده اند و آن اینکه هنگامی که آیه سابق نازل شد که اگر چیزی در دل پنهان دارید یا آشکار کنید خداوند حساب آن را می رسد، گروهی از اصحاب ترسان شدند (و می گفتند هیچ کس از ما خالی از وسوسه های باطنی و خطورات قلبی نیست و همین معنی را خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) عرض کردند) آیه فوق نازل شد و راه و رسم ایمان و تضرع به درگاه خداوند و اطاعت و تسلیم را به آنان آموخت .**اقتباس از (البحر المحیط) جلد 2 صفحه 363-همین معنی در تفسیر اثنی عشری و قرطبی ذیل آیه مورد بحث آمده است***
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 398@@@
نخست می فرماید: ((پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) به آنچه از طرف پروردگارش نازل شده است ایمان آورده )) (آمن الرسول بما انزل الیه من ربه ).
و این از امتیازات انبیای الهی است که عموما به مرام و مکتب خویش ایمان قاطع داشته و هیچگونه تزلزلی در اعتقاد خود نداشته اند، قبل از همه خودشان مؤمن بودند، و بیش از همه استقامت و پایمردی داشتند.
در آیه 158 سوره اعراف این موضوع را یکی از صفات ویژه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم ) شمرده می گوید: فامنوا بالله و رسوله النبی الامی الذی یؤمن بالله و کلماته :
((ایمان بیاورید به خدا و پیامبر و رسولش، همان پیامبر درس نخوانده ای که ایمان به خدا و کلمات او دارد)).
سپس می افزاید: ((مومنان نیز به خدا و فرشتگان او و کتابها و فرستادگان وی همگی ایمان آورده اند و (می گویند) ما در میان پیامبران او هیچگونه فرقی نمی گذاریم )) و به همگی ایمان داریم (و المومنون کل آمن بالله و ملائکته و کتبه و رسله لا نفرق بین احد من رسله ).**جمله (و المومنون...) می تواند یک جمله مستانفه و جداگانه باشد (آن گونه که در بالا تفسیر شد و می تواند عطف به (الرسول) بوده باشد و تفاوت زیادی ندارد هرچند معنی اول مناسب تر است***
آری مومنان بر خلاف ((کسانی که میخواهند بین خدا و پیامبرانش جدائی بیفکنند و به بعضی ایمان بیاورند و بعضی را انکار کنند)) (و یریدون ان یفرقوا بین الله و رسله و یقولون نؤمن ببعض و نکفر ببعض**سوره نساء آیه 150*** هیچگونه تفاوتی میان رسولان الهی نمی گذارند، و همه را از سوی خدا می دانند، و همگی را محترم می شمرند.
روشن است که این موضوع، منافاتی با نسخ ادیان پیشین به وسیله ادیان بعد ندارد، زیرا همانگونه که سابقا اشاره شد، تعلیمات انبیاء همچون تعلیمات مراحل مختلف تحصیلی از ابتدائی و راهنمائی و دبیرستانی و دانشگاهی است، گر چه
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 399@@@
اصول آن یکی است ولی در سطوح مختلفی پیاده می شود و به هنگام ارتقاء به مرحله بالاتر برنامه های پیشین کنار می رود، در عین اینکه احترام همه آنها محفوظ است .
سپس می افزاید: مومنان علاوه بر این ایمان راسخ و جامع، در مقام عمل نیز ((گفتند: ما شنیدیم و اطاعت کردیم پروردگارا! (انتظار) آمرزش تو را (داریم ) و بازگشت (همه ما) به سوی تو است )) (و قالوا سمعنا و اطعنا غفرانک ربنا و الیک المصیر).
((سمعنا)) در بعضی از موارد به معنی فهمیدیم و تصدیق کردیم آمده است که یک نمونه اش همین آیه است، یعنی دعوت پیامبرانت را با تمام وجود خود پذیرفتیم و در مقام اطاعت و پیروی در آمدیم .
ولی خداوندا! بالاخره ما انسانیم و گاه غرائز و هوسها بر ما چیره می شود و دچار لغزش می شویم، از تو انتظار آمرزش داریم و می دانیم که سرانجام کار ما به سوی تو است .**بسیاری از مفسران گفته اند که در جمله اخیر فعل محذوفی است و در تقدیر (نسئلک) یا (نرید غفرانک) بوده است***
و به این ترتیب ایمان به مبداء و معاد و رسولان الهی با التزام عملی به تمام دستورات الهی همراه و هماهنگ می گردد.
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 400@@@