آیه فوق با تعبیر تکان دهنده اش تأکید مجددی است بر اهمیت این فریضه اسلامی، خواه به معنی زکات واجب گرفته شود یا به مفهوم وسیع و گسترده تر، و باید چنین باشد زیرا:
((زکات )) یکی از عوامل مهم عدالت اجتماعی و مبارزه با فقر و محرومیت، و پر کردن فاصله های طبقاتی، و تقویت بنیه مالی حکومت اسلامی، و پاکسازی روح و جان از حب دنیا و مال پرستی، و خلاصه وسیله بسیار مؤثری برای قرب الهی است.
در بسیاری از روایات اسلامی تعبیراتی آمده است که نشان می دهد ((ترک زکات )) در سر حد کفر است و شبیه تعبیری است که در آیات فوق آمده، به عنوان
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 219@@@
نمونه:
1 - در حدیثی از امام صادق (علیه السلام ) می خوانیم که از جمله وصایای پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) به علی (علیه السلام ) این بود: یا علی کفر بالله العظیم من هذه الامه عشرة، و عد منهم مانع الزکاة... ثم قال یا علی! من منع قیراطا من زکات ماله فلیس بمؤمن و لا مسلم و لا کرامة، یا علی! تارک الزکات یسئل الله الرجعة الی الدنیا، و ذلک قوله عز و جل حتی اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعون...:
((ای علی! ده طایفه از این امت به خداوند بزرگ کافر شده اند، و یکی از این ده گروه را مانع الزکات شمرد... سپس فرمود: ای علی! هر کس قیراطی از زکات مالش را نپردازد نه مؤمن است و نه مسلمان و ارزشی در پیشگاه خدا ندارد.
ای علی! تارک الزکات به هنگام مرگ تقاضای بازگشت به این دنیا (برای جبران گناه عظیم خود می کند اما پذیرفته نمی شود ) و این همان است که خداوند در قرآن به آن اشاره فرموده: زمانی که مرگ یکی از آنها فرا رسد می گوید پروردگارا! مرا بازگردانید (اما پاسخ منفی می شنود )...**وسائل الشیعه جلد 6 صفحه 18 و 19 (باب ثبوت الفکر و الارتداد و القتل بمنع الزکاة استحلالا و جحودا ) جمعی از فقها و محدثین همانند صاحب (وسائل ) روایات فوق را حمل بر مورد انکار زکات گرفته اند.***
2 - در حدیث دیگری از امام صادق آمده است: ان الله عز و جل فرض للفقراء فی اموال الاغنیاء فریضة لا یحمدون الا بادائها و هی الزکاة بها حقنوا دمائهم و بها سموا مسلمین: ((خداوند بزرگ برای فقیران در اموال اغنیا فریضه ای قرار داده که جز با اداء آن شایسته ستایش نیستند، و آن زکات است که به وسیله آن خون خود را حفظ می کنند و نام مسلمان بر آنها گذارده می شود )).**همان***
3 - بالاخره در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام ) می خوانیم: من منع قیراطا من الزکاة فلیمت ان شاء یهودیا او نصرانیا: ((کسی که قیراطی از زکات را منع
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 220@@@
کند یا باید یهودی از دنیا برود یا نصرانی )).**وسائل الشیعه جلد 6 صفحه 18 و 19 (باب ثبوت الفکر و الارتداد و القتل بمنع الزکاة استحلالا و جحودا ) جمعی از فقها و محدثین همانند صاحب (وسائل ) روایات فوق را حمل بر مورد انکار زکات گرفته اند.***
در زمینه اهمیت زکات در اسلام، و فلسفه آن، و همچنین تاریخ وجوب زکات در اسلام، و سایر خصوصیات مربوط به آن در جلد 8 از صفحه 6 به بعد (ذیل آیه 60 سوره توبه ) مشروحا بحث کرده ایم.
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 221@@@