بَابُ أَنَّ الرَّاسِخِینَ فِی الْعِلْمِ هُمُ الْأَئِمَّةُ علیهم السلام
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ الْحُرِّ وَ عِمْرَانَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَحْنُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ نَحْنُ نَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 308 روایه: 1 @*@
ترجمه :
امام صادق علیهالسلام فرمود: مائیم راسخون در علم و ما تأویل قرآن را مىدانیم.
2- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ فَرَسُولُ اللَّهِ ص أَفْضَلُ الرَّاسِخِینَ فِی الْعِلْمِ قَدْ عَلَّمَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَمِیعَ مَا أَنْزَلَ عَلَیْهِ مِنَ التَّنْزِیلِ وَ التَّأْوِیلِ وَ مَا كَانَ اللَّهُ لِیُنْزِلَ عَلَیْهِ شَیْئاً لَمْ یُعَلِّمْهُ تَأْوِیلَهُ وَ أَوْصِیَاؤُهُ مِنْ بَعْدِهِ یَعْلَمُونَهُ كُلَّهُ وَ الَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ تَأْوِیلَهُ إِذَا قَالَ الْعَالِمُ فِیهِمْ بِعِلْمٍ فَأَجَابَهُمُ اللَّهُ بِقَوْلِهِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ الْقُرْآنُ خَاصٌّ وَ عَامٌّ وَ مُحْكَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ وَ نَاسِخٌ وَ مَنْسُوخٌ فَالرَّاسِخُونُ فِی الْعِلْمِ یَعْلَمُونَهُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 309 روایه: 2@*@
ترجمه :
یكى از دو امام باقر یا صادق (علیهما السلام) راجع بقول خداى عزوجل (6 سوره3) «و جز خدا و راسخون در علم تأویل قرآن را نمیدانند» فرمود: پیغمبر(ص) بهترین راسخ در علم است.
خداى عزوجل همه آنچه را از تنزیل (معنى مطابقى) و تأویل (معنى التزامى) نازل فرمود باو آموخته است، چیزى را كه خدا تأویلش را باو نیاموخت بر او نازل نفرمود و اوصیاء پس از وى هم تمام آنرا مىدانند، و كسانیكه تأویل نمیدانند (شیطان) هرگاه عالمان چیزى از روى علم بفرماید (ایمان مىآورند و مىپذیرند) چنانچه خدا ایشان را پذیرفته و فرموده است «میگویند ایمان آوردیم، همه قرآن از جانب پروردگار ماست» و قرآن خاص و عام و محكم و تشابه و ناسخ و منسوخ دارد و راسخون در علم همه را میدانند.
3- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِهِ ع
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 309 روایه: 3 @*@
ترجمه :
امام صادق علیهالسلام فرمود: راسخون در علم امیرالمؤمنین و امامان پس از وى علیهم السلام میباشند.
شرح :
آیه شریفه (6سوره 3) تمامش چنین است: «خداست كه این كتاب را بر تو نازل كرده قسمتى از آن آیاتى ست محكم كه آنها اصل و پایه قرآنست و قسمتى از آن آیاتى است متشابه. كسانیكه در دلشان خللى است، از قرآن آنچه را متشابه است، در طلب فتنه و بقصد تأویل پیروى میكنند، در صورتیكه جز خدا تأویل آنرا نداند و راسخون در علم گویند: ایمان آوردیم، همه قرآن از جانب پروردگار ماست و جز خردمندان اندرز نگیرند».
مفسرین و دانشمندان اسلامى راجع بمحكم و متشابه بتفصیل بحث كرده و كتابهاى جداگانه در این موضوع نوشتهاند كه معروفترین آنها رساله سید مرتضى است، این دانشمندان در رسائل خود اقوال مختلفى را كه راجع بمعنى محكم و متشابه و تعیین مصداق آنها و علت آمدن آیات متشابه در قرآن است، بحث میكنند ولى آنچه مسلم است، آیات متشابه معنى واضح و روشنى چون آیات محكم ندارد، بلكه چند معنى شبیه بهم از آنها استفاده میشود و بحكم آیه شریفه، مردمیكه در دل خود خللى دارند، براى آشوبگرى و گمراه كردن مردم و تباهى دین، آیات متشابه را دستآویز خود قرار داده، طبق رأى و سلیقه خویش تأویل میكنند، در صورتیكه جز خدا كسى تأویل آنرا نداند و طبق این سه روایت، خداى عزوجل تأویل قرآن را بپیغمبر و امام (ص) آموخته است و اگر به آنها نمىآموخت، فایدهاى نداشت كه كلام مبهم و نامعلومى را بر آنها نازل كند و این منافات ندارد بااینكه بگوئیم: جز خدا كسى تأویل قرآن نمىداند، زیرا كه ایشان هم شاگرد مكتب خدایند و علم ایشان همان علم خداست.
این در صورتى كه در مقام قرائت بر كلمه «الله » وقف كنیم و «الراسخون» را مبتدا بگیریم ولى بنابر قرائت دیگر كه «والراسخون » را عطف بالله دانستهاند اشكالى در میان نیست و راسخ در علم، كسى است كه در علم ریشه دارد و آنرا خوب ضبط كرده و در آن استاد است كه افراد كاملش همان پیغمبر و امامان هدى (ص) میباشند و بنابر روایت دوم شیعیان پاك و مخلص كه تأویل قرآن را نمىدانند تصدیق اجمالى نموده و میگویند: ما میدانیم كه همه قرآن، چه محكم و چه متشابهش را پروردگار ما نازل كرده است و على علیهالسلام هم در اول خطبه 89 نهج البلاغه این موضوع را بیان میكند.