• كتاب عقل و جهل‏
• كتاب فضل علم‏
• باب وجوب دانش و آموختن آن و تشویق بدان
• باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان‏
• باب انواع مردم
• باب ثواب دانشمند و دانشجو
• باب صفت علماء
• باب حق عالم‏
• باب مردن علماء
• باب همنشینى و همدمى باعلما
• باب پرسش از عالم و مذاكره با او
• باب بذل علم
• باب نهى از ندانسته گوئى‏
• باب كسیكه ندانسته عمل كند
• باب بكار بستن علم‏
• باب كسیكه از علمش روزى خورد و به آن بنازد
• باب ثبوت حجت بر عالم و سختى امرش‏
• متفرقات‏
• باب روایت كتب و توسل به آنها و حدیث و فضیلت نوشتن‏
• باب تقلید
• باب بدعتها و رأى و قیاسها
• باب رجوع به قرآن و سنت و اینكه همه حلال و حرام و احتیاجات مردم در قرآن یا سنت موجود است
• باب اختلاف حدیث‏
• باب اخذ به قول پیغمبرص و شواهد قرآن
• كتاب التوحید
• باب حادث بودن جهان و اثبات پدید آورنده آن
• باب جواز تعبیر از خدا به شى‏ء (چیز)
• باب آنكه خدا را جز بخودش نتوان شناخت.
• باب كمترین درجه خداشناسى
• باب معبود پرستش شده
• باب بودن و مكان‏
• باب انتساب و خویشى
• باب نهى از سخن گفتن در چگونگى
• باب ابطال دیدن خدا
• باب نهى از توصیف خدا به غیر آنكه خود توصیف نموده
• باب نهى از جسم و صورت درباره خدا
• باب صفات ذات
• باب دیگرى كه از جمله باب اولست‏
• باب اراده از صفات فعل است و سایر صفات فعل
• خلاصه سخن در صفات ذات و صفات فعل
• باب حدوث اسماء
• باب معانى اسماء و اشتقاق آنها
• باب دیگریكه جزء باب اولست جز اینكه فرق میان معانى اسماء خدا و اسماء مخلوق را اضافه دارد
• معناى كلمه صمد
• باب حركت و انتقال‏
• باب عرش و كرسى
• باب روح
• باب كلیات توحید
• باب نوادر
• باب بداء
• باب اینكه چیزى در آسمان و زمین نباشد جز با هفت خصلت‏
• باب مشیت و ارادة
• باب امتحان و آزمایش
• باب سعادت و شقاوت
• باب نیكى و بدى
• باب جبر و قدر و امر بین الامرین
• باب استطاعت‏
• باب بیان و معرفى كردن خدا و اتمام حجت وى
• باب اختلاف حجت خدا بر بندگانش
• باب حجت‏هاى خدا بر خلقش
• باب هدایت از جانب خداست‏
• كتاب حجت‏
• باب ناگزیرى از حجت‏
• طبقات پیغبران و رسولان و ائمةع‏
• فرق میان رسول و نبى و محدث
• در اینكه حجت خدا بر خلقش بر پا نشود مگر بوجود امام‏
• در اینكه زمین خالى از حجت نماند
• اگر در زمین بجز دو نفر باقى نمانند یكى از آندو حجت است‏
• شناختن امام و مراجعه باو
• وجوب اطاعت از ائمه‏
• ائمه، شاهدان خداى بزرگ بر خلق هستند
• در اینكه رهنمایان تنها ائمة باشند
• باب ائمه علیهم السلام والیان امر خدا و گنجینه‏هاى علم او هستند
• در اینكه ائمه علیه السلام خلفاء خدایند در زمین و درهاى توجه باویند
• در اینكه ائمه علیه السلام نور خداى عزوجل باشند
• ائمه اركان زمین هستند
• باب مخصوص و جامع در فضیلت و صفات امام‏
• ائمه علیهم السلام والیان امر و حسد برده شدگانى هستند كه خداى عزوجل در قرآن فرموده‏
• ائمه علیهم السلام علاماتى هستند كه خداى عزوجل در كتابش یاد فرموده‏
• در این كه مراد به آیاتیكه خداى عزوجل در كتابش فرموده ائمه علیهم السلام هستند
• واجب دانستن خداى عزوجل و پیغمبرش ص همراه بودن با ائمه علیه السلام را
• اهل ذكریكه خدا مردم را بپرسش از ایشان امر فرموده ائمه هستند
• كسانى را كه خداى تعالى در قرآنش عالم نامیده ائمه مى‏باشند
• راسخون در علم همان ائمه علیهم السلام مى‏باشند
• علم بأئمه داده شده و در سینه آنها ثبت است
• كسانى را كه خدا از میان بندگانش برگزیده و قرآن را بارثشان داده ائمه علیهم السلام مى‏باشند
• امامان در قرآن دو قسمند: امامیكه بخدا خواند و امامیكه بدوزخ كشاند
• قرآن بسوى امام هدایت مى‏كند
• نعمتى را كه خداى عزوجل در كتابش ذكر فرموده ائمه علیهم السلامند
• باریك بینانى كه خدایتعالى در كتابش ذكر فرموده كه راه حق در خاندانشان پابرجاست ائمه علیهم السلام هستند
• عرض اعمال بر پیغمبر و ائمه صلى الله وآله‏
• روشیكه بر پایدارى آن ترغیب شده ولایت على علیه السلام است‏
• ائمه كانون علم و درخت نبوت و آمد و شدگاه فرشتگانند
• ائمه وارثان دانشند، یكى از دیگرى دانش را بارث میبرند
• ائمه علم پیغمبر خاتم و تمام پیغمبران و اوصیاء پیشین خود را بارث برده‏اند
• هر كتابى را كه خدا نازل كرده نزد ائمه است و بهر لغتى كه باشد آنرا میدانند
• همه قرآنرا غیر ائمه جمع نكرده و تنها ایشان همه آنرا میدانند
• آنچه از اسم اعظم خدا بائمه عطا شده است
• آیاتى كه از پیغمبران نزد ائمه علیه السلام است‏
• اسلحه و متاعى كه از پیغمبرص نزد ائمه است
• سلاح رسول خدا مانند تابوت است در بنى اسرائیل
• بیان صحیفه و جفر و جامعه مصحف فاطمه علیها السلام‏
• در شان انا انزلناه فى لیلة القدر و تفسیر آن
• در شب هر جمعه به علم ائمه علیهم السلام اضافه مى‏گردد
• اگر علم ائمه افزایش نیابد آنچه دارند نابود گردد
• ائمه تمام علومیكه بملائكة و پیغمبران و رسولان رسیده است میدانند
• باب نادر در آن ذكرى از علم غیب است
• ائمه علیه السلام هر گاه خواهند بدانند، بدانند
• ائمه علیه السلام باختیار خود مى‏میرند و زمانش را مى‏دانند
• ائمه علیهم السلام آنچه واقع شده و مى‏شود میدانند و چیزى از ایشان نهان نیست.
• خداى عزوجل هر علمى كه به پیغمبرش‏ص آموخت امر فرمود كه بامیرالمؤمنین‏ع بیاموزد و او در علم وى شریكست
• جهات علوم ائمه علیه السلام
• اگر راز ائمه حفظ شود سود و زیان هر كس را باو خبر دهند
• پاورقى‏

باب بذل علم

باب بذل العلم
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَرَأْتُ فِی كِتَابِ عَلِیٍّ ع إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَأْخُذْ عَلَى الْجُهَّالِ عَهْداً بِطَلَبِ الْعِلْمِ حَتَّى أَخَذَ عَلَى الْعُلَمَاءِ عَهْداً بِبَذْلِ الْعِلْمِ لِلْجُهَّالِ لِأَنَّ الْعِلْمَ كَانَ قَبْلَ الْجَهْلِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 51 روایة: 1 @*@
ترجمه :
1 امام صادق علیه‏السلام فرماید: در كتاب على علیه‏السلام خواندم كه: خدا از نادانها پیمانى براى طلب علم نمى‏گیرد تا آنكه از علماء پیمان گیرد كه به نادانان علم آموزند زیرا كه علم بر جهل مقدم است (یعنى خلقت موجودات عالم مانند لوح و قلم و ملائكه و آدم بر خلقت مردم جاهل مقدم است و ابتدا خدا از آنها پیمان گرفته است سپس از نادانان).
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی هَذِهِ الْ‏آیَةِ وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ قَالَ لِیَكُنِ النَّاسُ عِنْدَكَ فِی الْعِلْمِ سَوَاءً
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:51 روایة: 2 @*@
ترجمه :
2 امام صادق در باره این آیه (18 سوره 31) «از مردم روى بر مگردان» فرماید: باید همه مردم از نظر علم پیشت مساوى باشند (و از نظر آموختن بین دانش آموزانت فرق نگذارى).
3- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ زَكَاةُ الْعِلْمِ أَنْ تُعَلِّمَهُ عِبَادَ اللَّهِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:51 روایة: 3 @*@
ترجمه :
3 امام باقر علیه‏السلام فرمود: زكاة علم این است كه آن را به بندگان خدا بیاموزى.
4- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَامَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ ع خَطِیباً فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ فَقَالَ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تُحَدِّثُوا الْجُهَّالَ بِالْحِكْمَةِ فَتَظْلِمُوهَا وَ لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 51 روایة: 4 @*@
ترجمه :
4- امام صادق علیه‏السلام فرمود: عیسى علیه‏السلام میان بنى اسرائیل ایستاد و گفت: اى بنى‏اسرائیل خبر حكمت را به نادانان نگوئید كه بایشان ستم كرده باشید و از اهل حكمت آن را باز ندارید كه به آنها ستم كرده باشید.(مقصود از حكمت حقایق در دقایق دین است كه هر مغزى تحمل درك آن ندارد).