باب الكون و المكان
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ سَأَلَ نَافِعُ بْنُ الْأَزْرَقِ أَبَا جَعْفَرٍ ع فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ اللَّهِ مَتَى كَانَ فَقَالَ مَتَى لَمْ یَكُنْ حَتَّى أُخْبِرَكَ مَتَى كَانَ سُبْحَانَ مَنْ لَمْ یَزَلْ وَ لَا یَزَالُ فَرْداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:118 روایة: 1@*@
ترجمه :
نافع بن ازرق بامام باقر علیهالسلام عرض كرد: بمن بفرمائید: خدا از چه زمانى بوده؟ فرمود: مگر چه زمانى نبوده تا بتو گویم از چه زمانى بوده، منزه باد آنكه همیشه بوده و همیشه باشد، یكتا و بىنیاز است، همسر و فرزند نگیرد.
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع مِنْ وَرَاءِ نَهَرِ بَلْخَ فَقَالَ إِنِّی أَسْأَلُكَ عَنْ مَسْأَلَةٍ فَإِنْ أَجَبْتَنِی فِیهَا بِمَا عِنْدِی قُلْتُ بِإِمَامَتِكَ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع سَلْ عَمَّا شِئْتَ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ رَبِّكَ مَتَى كَانَ وَ كَیْفَ كَانَ وَ عَلَى أَیِّ شَیْءٍ كَانَ اعْتِمَادُهُ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَیَّنَ الْأَیْنَ بِلَا أَیْنٍ وَ كَیَّفَ الْكَیْفَ بِلَا كَیْفٍ وَ كَانَ اعْتِمَادُهُ عَلَى قُدْرَتِهِ فَقَامَ إِلَیْهِ الرَّجُلُ فَقَبَّلَ رَأْسَهُ وَ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّ عَلِیّاً وَصِیُّ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ الْقَیِّمُ بَعْدَهُ بِمَا قَامَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَنَّكُمُ الْأَئِمَّةُ الصَّادِقُونَ وَ أَنَّكَ الْخَلَفُ مِنْ بَعْدِهِمْ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:118 روایة: 2 @*@
ترجمه :
مردى از پشت نهر بلخ آمد و خدمت حضرت رضا(ع) رسید و عرضكرد: من از شما مسألهاى مىپرسم، اگر چنانچه مىدانم جواب گوئى به امامت معتقد شوم. امام فرمود: هر چه خواهى بپرس، عرض كرد: بمن بگو پروردگارت از كى بوده (و كجا بوده) و چگونه بوده و تكیهاش بر چیست؟ امام فرمود خداى تبارك و تعالى مكانرا مكان كرد بىآنكه خود مكانى داشته باشد و چگونگى را چگونگى ساخت بىآنكه خود چگونگى داشته باشد و بر قدرت خود تكیه دارد، آنمرد برخاست و سر آنحضرت را بوسید و گفت گواهى دهم كه شایان پرستش جز خدا نیست و محمد فرستاده اوست و على وصى پیغمبر و سرپرست دعوت او پس از وى میباشد و شمائید پیشوایان راستگو و توئى جانشین بعد از آنها (راجع بتوضیح حدیث به صفحه 101 مراجعه شود، حدیث 3 باب اول).
3- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنْ رَبِّكَ مَتَى كَانَ فَقَالَ وَیْلَكَ إِنَّمَا یُقَالُ لِشَیْءٍ لَمْ یَكُنْ مَتَى كَانَ إِنَّ رَبِّی تَبَارَكَ وَ تَعَالَى كَانَ وَ لَمْ یَزَلْ حَیّاً بِلَا كَیْفٍ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ كَانَ وَ لَا كَانَ لِكَوْنِهِ كَوْنُ كَیْفٍ وَ لَا كَانَ لَهُ أَیْنٌ وَ لَا كَانَ فِی شَیْءٍ وَ لَا كَانَ عَلَى شَیْءٍ وَ لَا ابْتَدَعَ لِمَكَانِهِ مَكَاناً وَ لَا قَوِیَ بَعْدَ مَا كَوَّنَ الْأَشْیَاءَ وَ لَا كَانَ ضَعِیفاً قَبْلَ أَنْ یُكَوِّنَ شَیْئاً وَ لَا كَانَ مُسْتَوْحِشاً
قَبْلَ أَنْ یَبْتَدِعَ شَیْئاً وَ لَا یُشْبِهُ شَیْئاً مَذْكُوراً وَ لَا كَانَ خِلْواً مِنْ الْمُلْكِ قَبْلَ إِنْشَائِهِ وَ لَا یَكُونُ مِنْهُ خِلْواً بَعْدَ ذَهَابِهِ لَمْ یَزَلْ حَیّاً بِلَا حَیَاةٍ وَ مَلِكاً قَادِراً قَبْلَ أَنْ یُنْشِئَ شَیْئاً وَ مَلِكاً جَبَّاراً بَعْدَ إِنْشَائِهِ لِلْكَوْنِ فَلَیْسَ لِكَوْنِهِ كَیْفٌ وَ لَا لَهُ أَیْنٌ وَ لَا لَهُ حَدٌّ وَ لَا یُعْرَفُ بِشَیْءٍ یُشْبِهُهُ وَ لَا یَهْرَمُ لِطُولِ الْبَقَاءِ وَ لَا یَصْعَقُ لِشَیْءٍ بَلْ لِخَوْفِهِ تَصْعَقُ الْأَشْیَاءُ كُلُّهَا كَانَ حَیّاً بِلَا حَیَاةٍ حَادِثَةٍ وَ لَا كَوْنٍ مَوْصُوفٍ وَ لَا كَیْفٍ مَحْدُودٍ وَ لَا أَیْنٍ مَوْقُوفٍ عَلَیْهِ وَ لَا مَكَانٍ جَاوَرَ شَیْئاً بَلْ حَیٌّ یُعْرَفُ وَ مَلِكٌ لَمْ یَزَلْ لَهُ الْقُدْرَةُ وَ الْمُلْكُ أَنْشَأَ مَا شَاءَ حِینَ شَاءَ بِمَشِیئَتِهِ لَا یُحَدُّ وَ لَا یُبَعَّضُ وَ لَا یَفْنَى كَانَ أَوَّلًا بِلَا كَیْفٍ وَ یَكُونُ آخِراً بِلَا أَیْنٍ وَ كُلُّ شَیْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ وَیْلَكَ أَیُّهَا السَّائِلُ إِنَّ رَبِّی لَا تَغْشَاهُ الْأَوْهَامُ وَ لَا تَنْزِلُ بِهِ الشُّبُهَاتُ وَ لَا یَحَارُ وَ لَا یُجَاوِزُهُ شَیْءٌ وَ لَا تَنْزِلُ بِهِ الْأَحْدَاثُ وَ لَا یُسْأَلُ عَنْ شَیْءٍ وَ لَا یَنْدَمُ عَلَى شَیْءٍ وَ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ وَ مَا بَیْنَهُمَا وَ مَا تَحْتَ الثَّرَى
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:119 روایة: 3 @*@
ترجمه :
مردى خدمت امام باقر علیهالسلام آمد و عرض كرد: به من بگو پروردگارت از كى بوده؟ فرمود: واى بر تو، به چیزى كه در زمانى نبوده گویند، از كى بوده، همانا پروردگار من تبارك و تعالى همیشه بوده و زنده است بدون چگونگى، براى او بود شدنیست (جمله «بود شد» نسبت بخدا غلط است زیرا این جمله را بكسى گویند كه نباشد و سپس پیدا شود) و بودنش را چگونه بودن نباشد، (زیرا او وجود بحت بسیط است و هیچگونه تركیبى ندارد تا چگونگى داشته باشد) مكانى ندارد، در چیزى نیست و بر چیزى قرار ندارد، و براى منزلت خود مكانى پدید نیاورده، پس از آنكه چیزها را آفرید نیرومند نگشت و از پیش از آنكه چیزى آفریند ناتوان نبود، پیش از آنكه چیزى پدید آورد ترسان نبود، به آنچه در لفظ آید و بخاطر گذرد مانند نیست، پیش از آفریدنش هم از سلطنت جدا نبود و پس از رفتن آفریدگان نیز از آن جدا نباشد همیشه زنده است بدون زندگى جداى از ذاتش، پیش از آنكه چیزى آفریند پادشاه توانا بود و پس از ایجاد جهان هستى پادشاه مقتدر است، براى او چگونگى و مكان و حدى نیست و بوسیله شباهبت به چیزى شناخته نشود، هر چه بماند پیر نگردد، او از چیزى نترسد بلكه تمام چیزها از ترس او قالب تهى كنند، زنده است بدون زندگى پدید آمده و بود قابل وصفى و چگونگى محدودى و مكانیكه در آن ایستد و مكانى كه مجاور چیزى باشد، بلكه زندهایست (كه به آثار قدرت و زندگى) شناخته شده و پادشاهى است كه همیشه قدرت و پادشاهى دارد، آنچه را خواست بمحض آنكه خواست بمشیت خود پدید آورد، نه محدود است و نه داراى اجزاء وفانى نگردد، او سر آغاز هستى است بدون كیفیت (هر چیز كه آغاز چیز دیگر باشد براى او كیفیتى از آن حاصل شود جز آغاز بودن خداوند) و انجام هستى است بدون مكان (مؤخر بودن هر چیز واقع شدن اوست در مكانى عقبتر از پیشینیان جز ذات بارى كه اولیت و آخریتش عین ذات اوست) همه چیز نابود است جز ذات او (زیرا همه چیز به منزله سایه و پرتوى از وجود اوست كه چون از ارتباط و تعلقشان باو صرفنظر شود جز نابودى چیزى نباشند)، آفرینش و فرمان بدست اوست، پر خیر است پروردگار جهانیان، واى بر تو اى سؤال كننده، همانا پروردگار من خاطرهها او را فرا نگیرد و شبهات بر او فرود نیابند و سرگردان نشود (همه چیز نزدش روشن و قطعى است) چیزى به نزدیكى او نرسد، پیش آمدها بر او وارد نشود مسؤل چیزى واقع نگردد و بر چیزى پشیمان نگردد، چرت و خوابش نبرد، هر چه در آسمانها و زمین و میان آنها وزیر خاكست از آن اوست.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ اجْتَمَعَتِ الْیَهُودُ إِلَى رَأْسِ الْجَالُوتِ فَقَالُوا لَهُ إِنَّ هَذَا الرَّجُلَ عَالِمٌ یَعْنُونَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَانْطَلِقْ بِنَا إِلَیْهِ نَسْأَلْهُ فَأَتَوْهُ فَقِیلَ لَهُمْ هُوَ فِی الْقَصْرِ فَانْتَظَرُوهُ حَتَّى خَرَجَ فَقَالَ لَهُ رَأْسُ الْجَالُوتِ جِئْنَاكَ نَسْأَلُكَ فَقَالَ سَلْ یَا یَهُودِیُّ عَمَّا بَدَا لَكَ فَقَالَ أَسْأَلُكَ عَنْ رَبِّكَ مَتَى كَانَ فَقَالَ كَانَ بِلَا كَیْنُونِیَّةٍ كَانَ بِلَا كَیْفٍ كَانَ لَمْ یَزَلْ بِلَا كَمٍّ وَ بِلَا كَیْفٍ كَانَ لَیْسَ لَهُ قَبْلٌ هُوَ قَبْلَ الْقَبْلِ بِلَا قَبْلٍ وَ لَا غَایَةٍ وَ لَا مُنْتَهًى انْقَطَعَتْ عَنْهُ الْغَایَةُ وَ هُوَ غَایَةُ كُلِّ غَایَةٍ فَقَالَ رَأْسُ الْجَالُوتِ امْضُوا بِنَا فَهُوَ أَعْلَمُ مِمَّا یُقَالُ فِیهِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 120 روایة: 4 @*@
ترجمه :
4- یهود گردد رأس الجالوت (بزرگ عالم یهود) اجتماع كرده به او گفتند: این مرد عالم است مقصودشان امیرالمؤمنین علیهالسلام بود ما را نزد او ببر تا از او سؤال كنیم، نزدش آمدند، به آنها گفتند: حضرت در خانه خویش است، به انتظار نشستند تا در آمد رأس الجالوت عرض كرد: آمدهایم از شما پرسشى كنیم. فرمود: اى یهودى بپرس از هر چه بخاطرت گذرد، گفت: از پروردگارت مىپرسم كه از چه زمانى بوده؟ فرمود: خدا بوده است بدون پدید آمدن ( بدون بودنى زاده برانیت و حقیقتش او همان حقیقت وجود بحت است) و بدون چگونگى (پس صفاتش عین ذاتش باشد) همیشگى است بدون كمیت و كیفیت زمانى (زیرا زمان از مجعولات و مخلوقات است و محال است كه در ذات او تأثیرى كند) چیزى پیش از او نبوده او خود بدون پیشى پیش از هر پیش است (چون اولیت او عین ذاتش باشد پس اولیتى زائد بر ذات ندارد و چون مبدء المبادى و علت العلل است بر هر پیشى مقدم است) او پایان و نهایتى ندارد، پایان از او منقطع است و او پایان هر پایان است (چون آخریت به او عین ذاتش باشد پس آخریت زائدى ندارد و چون همه چیز پایدار پایان یابد و او باقى باشد پس پایان پایان است) رأس الجالوت گفت: بیائید برویم كه او از آنچه هم دربارهاش گویند دانشمندتر است.
5- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَوْصِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَ حِبْرٌ مِنَ الْأَحْبَارِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
مَتَى كَانَ رَبُّكَ فَقَالَ لَهُ ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ وَ مَتَى لَمْ یَكُنْ حَتَّى یُقَالَ مَتَى كَانَ كَانَ رَبِّی قَبْلَ الْقَبْلِ بِلَا قَبْلٍ وَ بَعْدَ الْبَعْدِ بِلَا بَعْدٍ وَ لَا غَایَةَ وَ لَا مُنْتَهَى لِغَایَتِهِ انْقَطَعَتِ الْغَایَاتُ عِنْدَهُ فَهُوَ مُنْتَهَى كُلِّ غَایَةٍ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَ فَنَبِیٌّ أَنْتَ فَقَالَ وَیْلَكَ إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ مُحَمَّدٍ ص وَ رُوِیَ أَنَّهُ سُئِلَ ع أَیْنَ كَانَ رَبُّنَا قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ سَمَاءً وَ أَرْضاً فَقَالَ ع أَیْنَ سُؤَالٌ عَنْ مَكَانٍ وَ كَانَ اللَّهُ وَ لَا مَكَانَ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:121 روایة: 5 @*@
ترجمه :
5- امام صادق علیهالسلام فرمود: یكى از دانشمندان یهود نزد امیرالمؤمنین علیهالسلام آمد و گفت: اى امیرمؤمنان پروردگارت از كى بوده؟ فرمود: مادرت بىتو شود، خدا كى نبوده تا گفته شود از كى بوده، پروردگارم بدون پیشى پیش از هر پیشى بوده و بدون بعدى پس از هر بعدى است، براى پایانش پایان و نهایتى نیست، پایانها نزد او منقطع شوند پس او نهایت هر پایان است، گفت یا امیرالمؤمنین تو پیغمبرى فرمود: واى بر تو، پس بندهاى از بندگان محمدم(ص) و روایت شده كه از آنحضرت سؤال شد: پروردگار ما پیش از آنكه آسمان و زمینى آفریند كجا بود؟ فرمود: كلمه این (كجا) پرسش از مكان است و خدا بوده و مكانى نبوده (به توضیح حدیث پیش رجوع شود).
6- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَأْسُ الْجَالُوتِ لِلْیَهُودِ إِنَّ الْمُسْلِمِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّ عَلِیّاً ع مِنْ أَجْدَلِ النَّاسِ وَ أَعْلَمِهِمْ اذْهَبُوا بِنَا إِلَیْهِ لَعَلِّی أَسْأَلُهُ عَنْ مَسْأَلَةٍ وَ أُخَطِّئُهُ فِیهَا فَأَتَاهُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَكَ عَنْ مَسْأَلَةٍ قَالَ سَلْ عَمَّا شِئْتَ قَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَتَى كَانَ رَبُّنَا قَالَ لَهُ یَا یَهُودِیُّ إِنَّمَا یُقَالُ مَتَى كَانَ لِمَنْ لَمْ یَكُنْ فَكَانَ مَتَى كَانَ هُوَ كَائِنٌ بِلَا كَیْنُونِیَّةٍ كَائِنٍ كَانَ بِلَا كَیْفٍ یَكُونُ بَلَى یَا یَهُودِیُّ ثُمَّ بَلَى یَا یَهُودِیُّ كَیْفَ یَكُونُ لَهُ قَبْلٌ هُوَ قَبْلَ الْقَبْلِ بِلَا غَایَةٍ وَ لَا مُنْتَهَى غَایَةٍ وَ لَا غَایَةَ إِلَیْهَا انْقَطَعَتِ الْغَایَاتُ عِنْدَهُ هُوَ غَایَةُ كُلِّ غَایَةٍ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنَّ دِینَكَ الْحَقُّ وَ أَنَّ مَا خَالَفَهُ بَاطِلٌ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:121 روایة: 6 @*@
ترجمه :
6- امام صادق علیهالسلام فرمود: رأس الجالوت به یهود گفت: مسلمین گمان كنند على از همه مردم بحاثتر و داناتر است، مرا نزدش برید: شاید از او چیزى پرسم و خطایش را ثابت كنم خدمت حضرت آمد و عرض كرد: اى امیرمؤمنان مىخواهم از شما مسألهاى پرسم. فرمود هر چه خواهى بپرس گفت:اى امیرمؤمنان پروردگار ما از كى بوده؟ فرمود: اى یهودى از كى بوده را به كسى گویند كه زمانى نبوده آنجا درست است از كى بوده، ولى خدا موجود است بدون بودن پدید آمدهئى، بوده است بدون هیچ كیفیتى آرى اى یهودى باز هم آرى اى یهودى چگونه براى او قبلى باشد؟ در صورتى كه او پیش از پیش است، بدون پایان، و پایانش نهایت ندارد، پایان به او نرسد، پایانها نزد او منقطع شوند، اوست پایان هر پایان، یهودى گفت: گواهى دهم كه دین تو حق است و آنچه مخالف آن است باطل (به حدیث 4- رجوع شود).
7- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع أَ كَانَ اللَّهُ وَ لَا شَیْءَ قَالَ نَعَمْ كَانَ وَ لَا شَیْءَ قُلْتُ فَأَیْنَ كَانَ یَكُونُ قَالَ وَ كَانَ مُتَّكِئاً فَاسْتَوَى جَالِساً وَ قَالَ أَحَلْتَ یَا زُرَارَةُ وَ سَأَلْتَ عَنِ الْمَكَانِ إِذْ لَا مَكَانَ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:122 روایة: 7@*@
ترجمه :
7- زرارة گوید به حضرت باقر علیهالسلام عرض كردم: آیا خدا بوده و چیزى نبوده فرمود: آرى خدا بوده چیزى نبوده، گفتم: پس كجا بوده؟ حضرت تكیه كرده بود، راست نشست و فرمود: سخن محالى گفتى اى زراره، چون از مكان لا مكان پرسیدى.
8- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَوْصِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَتَى حِبْرٌ مِنَ الْأَحْبَارِ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَتَى كَانَ رَبُّكَ قَالَ وَیْلَكَ إِنَّمَا یُقَالُ مَتَى كَانَ لِمَا لَمْ یَكُنْ فَأَمَّا مَا كَانَ فَلَا یُقَالُ مَتَى كَانَ كَانَ قَبْلَ الْقَبْلِ بِلَا قَبْلٍ وَ بَعْدَ الْبَعْدِ بِلَا بَعْدٍ وَ لَا مُنْتَهَى غَایَةٍ لِتَنْتَهِیَ غَایَتُهُ فَقَالَ لَهُ أَ نَبِیٌّ أَنْتَ فَقَالَ لِأُمِّكَ الْهَبَلُ إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ رَسُولِ اللَّهِ ص
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:122 روایة: 8@*@
ترجمه :
8- امام صادق علیهالسلام فرمود: یكى از دانشمندان یهود نزد امیرالمؤمنین علیهالسلام آمد و گفت اى امیر مؤمنان! پروردگارت از كى بوده؟ فرمود: واى بر تو، از كى بوده را به چیزى گویند كه زمانى نبوده ولى به آنچه بوده گفته نشود از كى بوده، او بدون پیشى پیش از هر پیش است و بدون بعدى پس از هر بعدى است و او را نهایت پایانى نیست تا پایانى نیست تا پایانش بانتها رسد: عرض كرد: آیا تو پیغمبرى؟ فرمود مادرت مرگت بیند همانا من بندهاى از بندگان رسول خدایم.
شرح :
از مجموع این 8 روایت استفاده مىشود كه كلمه «كان الله» (بوده است خدا) را نسبت به خدا گفتن از باب ضیق تعبیر یا از نظر مشاكلت با الفاظ پیش و پس جمله است زیرا لفظ «كان» اگر چه تامه باشد چون به صیغه ماضى است كیفتى را براى بودن ثابت كند در صورتى كه مكرر در این احادیث فرمودند بودن خدا كیفیت ندارد یعنى او بود مطلق و هستى صرف است.