در مورد احترام به قرآن، بیشتر آنچه که در جوامع اسلامی وجود دارد، میتوان احترام ظاهری قرآن نامید. در حالی که قرآن کریم هرگز تنها برای این که با آداب و رسوم و احترام خاصی با آن مواجه شویم، نازل نگردیده است. قرآن فقط برای حفظ کردن و تلاوت نمودن با لحن و صوتی زیبا نیست. قرآن کتاب زندگی و پیامهای الهی است که همگان موظفند در زندگی دنیوی خود آنها را به کار بندند، تا در دنیا و آخرت رستگار شوند، خصوصاً دست اندرکاران حکومت در جوامع اسلامی موظفند سیاستهای کلی نظام را بر اساس رهنمودهای این کتاب الهی تنظیم و به اجرا در آورند، تا زمینه رشد و تعالی فرهنگ قرآن برای افراد جامعه بهتر مهیا گردد و در نتیجه هدف نزول قرآن، که همان تکامل و سعادت انسان در سایه بسط قسط و عدل در روی زمین است، تحقق یابد. متاسفانه بر خلاف این انتظار، آنچه امروزه به عنوان تکریم و تعظیم قرآن کریم شاهد آن هستیم از حد پرداختن به ظواهر روبنایی در نمیگذرد و لزوم محوریت قرآن در زندگی سیاسی اجتماعی مسلمانان مورد غفلت قرار گرفته است. امروزه در بسیاری از کشورهای اسلامی موسساتی از دوره آمادگی و دبستان تا سطح دانشگاه به امر تعلیم و تعلم قرآن کریم میپردازند و در جهت فراگیری روخوانی و حفظ قرائت قرآن به روشهای مختلف همت میگمارند و هر ساله شاهد مسابقات جهانی حفظ و قرائت قرآن کریم هستیم. علوم مختلف قرآن از قبیل تجوید و ترتیل و غیره جایگاه ویژهای در میان علاقهمندان به قرآن دارد. علاوه بر این امور، قرآن در میان عامه مسلمانان از احترام ویژهای برخوردار است، به نحوی که دست بیوضو به کلمات و آیات آن نمیگذارند و در هنگام قرائت مودب مینشینند. بیشتر افراد، در مقابل قرآن پای خود را دراز نمیکنند. آن را در بهترین جلد و مناسبترین مکانها قرار میدهند و خلاصه احترامهای ظاهری از این قبیل در میان عامه مسلمانان امری رایج میباشد.
بدیهی است که رعایت امور مذکور به عنوان احترام به این کتاب آسمانی، ارزشی بایسته است که هر قدر بدان پای بند باشیم، حق احترام این کتاب آسمانی را آن طور که شایسته است ادا نکردهایم و شکر این بزرگترین نعمت خدای متعال را، که نعمت هدایت است، به جای نیاوردهایم؛ لکن بالاترین نوع احترام و شکر هر نعمت، شناخت حقیقت آن و به کارگیری آن در جهتی که خدا آن را آفریده است، میباشد. چنانچه با این نگرش بخواهیم به قرآن بنگریم و آن را احترام و تعظیم کنیم، به نظر میرسد قرآن کریم جایگاه مطلوبی در فرهنگ جوامع اسلامی ندارد و هرگز نسبت به آن احترام و تکریم شایسته انجام نمیگیرد. آنچه به عنوان موارد احترام مسلمانان به قرآن کریم ذکر شد، هر چند ضروری و لازم است، لکن با انجام این امور هدف خدای متعال از نزول قرآن محقق نمیشود و تکلیف مسلمانان در قبال این کتاب آسمانی انجام نمیشود. آشنایی با ظواهر قرآن و قرائت آیات الهی و ارج نهادن ظاهری به این نسخه شفابخش، مقدمه عمل به مضامین و دستورات آن است. حق واقعی قرآن، بدون محور قرار دادن آن در زندگی سیاسی و اجتماعی مسلمانان ادا نمیشود.
بدیهی است بوسیدن و احترام گذاشتن به نسخه پزشک و خواندن آن با آوازی بسیار زیبا، بدون فهم دستورات و راهنماییهای پزشک و عمل کردن به آنها هرگز دردی را از بیمار درمان نمیکند. هر عاقلی باور دارد که بهبودی در گرو عمل به دستورات پزشک حاذق است. احترام واقعی به نسخه پزشک، عمل کردن بدان است نه ادای تکریمهای ظاهری نسبت به پزشک و نسخه او.
در باب قرآن نیز باید گفت هر چند ادای احترامهای ظاهری نسبت به قرآن کریم از امور پسندیده و از وظایف تک تک مسلمانان است، لکن این کمترین وظیفه مسلمانان در قبال این کتاب آسمانی است و مسلمانان موظفند با فهم قرآن کریم و عمل به دستورات حیات بخش آن، به شکر و احترام واقعی نسبت به این نعمت هدایت الهی روی بیاورند و خود را از این ودیعه پر فیض محروم نکنند تا در نتیجه با این نور الهی دنیای ظلمت زده خویش را روشنی بخشند.