قرآن کریم راههای رسیدن به سعادت و تکامل را به مسلمانان نشان داده است و همانند مشعل فروزندهای که هرگز به خاموشی نمیگراید، صراط مستقیم هدایت را برای انسانهای طالب حقیقت روشن کرده است. پیامبر صلی الله علیه و آله نیز گرد و غبار شرک و کفر را از چهره انسانیت زدود و بذر امید و رستگاری را در جان و دل انسانهای تشنه حقیقت کاشت و آن را بارور ساخت و نیز حکومت را بر اساس توحید بنیان نهاد. در این میان، کم نبودند کسانی که از روی مصلحت اندیشی مسلمان میشدند و ایمان آنها از مرحله زبان فراتر نمیرفت و توحید در قلب آنها جای نمیگرفت. طبیعی بود چنین کسانی که خواستههای نفسانی خود را بر خواسته خدا و دستورات پیامبر صلی الله علیه و آله مقدم بدارند. اینان که در باطن دشمن اسلام و پیامبر بودند، در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله مصلحت نمیدیدند آشکارا به مخالفت برخیزند و نقشه منحرف کردن جریان حکومت الهی و مخالفت با امام معصوم و محروم کردن مردم از رهبری ائمه معصومین را برملا کنند. این شیاطین و انسانهای دنیا پرست منتظر بودند تا پیامبر از دنیا برود و نقشههای شوم خود را عملی کنند.
قرآن کریم میفرماید با پیش بینی این توطئه، هشدار میدهد: احسب الناس ان یترکوا ان یقولوا امنا و هم لا یفتنون(77) آیا مردم گمان میکنند صِرف این که بگویند ایمان آوردهایم، رها میشوند و به فتنه مبتلا نمیگردند؟ روزی حضرت علی علیهالسلام درباره قرآن کریم سخن میگفت و مردم را به اجتماع بر محور این حبل المتین الهی و عمل به دستورات آن فرا میخواند و اهل سعادت و شقاوت را به بهشت و دوزخ نوید میداد. مردی برخاست و درباره فتنه سوال کرد و از آن حضرت خواست تا سخنی از پیامبر در این باره بیان فرماید. حضرت در پاسخ فرمودند آن گاه که خدای متعال این آیه (احسب الناس...) را نازل کرد و مردم را از وقوع فتنه در دین و آزمایشی بس بزرگ مطلع ساخت، من متوجه شدم که این فتنه بعد از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله خواهد بود. از پیامبر صلی الله علیه و آله سوال کردم این فتنهای که در دین واقع میشود و خدای متعال از آن خبر داده کدام است و حقیقت آن چیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند امتم پس از من دچار فتنه خواهند شد. در این جا حضرت علی علیهالسلام قبل از آن که پیامبر صلی الله علیه و آله انواع فتنههای بعد از وفاتشان را بیان کنند، از ترس این که مبادا از فوز شهادت در راه خدا محروم شود پیامبر را به یاد جنگ احد میاندازد و عرض میکند: حتماً به یاد دارید که در جنگ احد چه شخصیتهای بزرگی از عالم اسلام (امثال حمزه سید الشهدا) گوی سبقت را ربودند و به فوز عظیم شهادت نایل آمدند و بین من و شهادت در راه خدا، این معشوق الهی، جدایی افتاد و این جدایی بر من بسیار گران آمد. به یاد دارید مرا به نیل به آرزویم بشارت دادید و فرمودید: شهادت در راه خدا در انتظار است؛ و من همچنان در انتظارم. یا رسول الله آیا آن فتنهای که بعد از شما به وقوع خواهد پیوست به شهادت من منجر خواهد شد؟ پیامبر در جواب میفرمایند آری تو به آرزوی خود خواهی رسید. آن گاه پیامبر از امیرالمومنین میپرسند: وقتی در چنین فتنهای قرار میگیری صبر تو چگونه است؟ حضرت عرض کردند یا رسول الله این جا جای صبر نیست؛ بلکه این از اموری است که بر آن شکر میکنم و آن را برای خود بشارت میدانم.
آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله به گوشههایی از فتنههایی که در دین به وقوع خواهد پیوست اشاره میکنند و مردم را به آنها هشدار میدهند.