تربیت
Tarbiat.Org

قرآن در آیینه نهج ‏البلاغه
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

متناسب بودن فهم مفسران با صلاحیت آنان

نکته دیگری که در این قسمت باید مورد توجه قرار گیرد اختصاص به فهم قرآن و معارف دین ندارد؛ بلکه در سایر رشته‏ها و تخصص‏های گوناگون علمی مورد قبول همگان است و آن، وجود مراتب فهم و متناسب بودن آن با توانایی ذهنی و مقدار کوشش و تلاش و دقت در فهم صحیح است. توضیح این که:
در مباحث فقهی یکی از مسائلی که تقریباً همه فقها بدان فتوا می‏دهند و از وظایف مقلد می‏شمارند، مساله تقلید از اعلم است. بر این اساس، گفته می‏شود فقاهت و تخصص در رشته فقه و استنباط احکام از دیگران دارای فهم و مهارتی بیشتر و از شم فقاهت برتری برخوردار است، تقلید کند. البته دیگر مراجع که از نظر قوه استنباط در حد آن فقیه اعلم نیستند نیز فقیه و مجتهد هستند؛ لکن در مراتب بعدی قرار دارند. ناگفته نماند فتوای فقها مبنی بر لزوم تقلید از اعلم نیز برخاسته از یک روش عقلایی است. درست مثل رجوع به پزشک متخصصی که سال‏ها تجربه طبابت دارد و ترجیح آن بر شخصی که امروز مجوز طبابت گرفته است یک روش عقلایی است و عمل بر خلاف این روش مورد مذمت عقلا قرار می‏گیرد. فهم و تشخیص دقایق معارف قرآن، جز در صلاحیت متخصصان و آشنایان به علوم اهل بیت علیهم السلام، که عمر خویش را در فهم قرآن و معارف دینی صرف کرده‏اند، نمی‏باشد و با توجه به مراتب فهم قرآن و تفسیر این کتاب آسمانی، بدیهی است هر قدر امور و نکات مذکور مورد توجه و دقت بیشتر قرار گیرد از ضریب احتمال خطا در تفسیر آیات الهی کاسته می‏شود و به فهم صحیح از این کتاب آسمانی نزدیک‏تر می‏شویم.