بسیار سادهانگارانه به نظر میآید که کسی انتظار داشته باشد قرآن مانند کتاب حل المسائل، دردها و مشکلات فردی و اجتماعی را یکی یکی بیان کند و سپس راه حل آنها را به ترتیب توضیح دهد. قرآن با سرنوشت ابدی انسان سر و کار دارد و هدف قرآن فلاح و رستگاری انسان در دنیا و آخرت است. در این عرصه، قرآن کریم راههای کلی و خطوط اصلی را به ما نشان میدهد که با به کار بستن آنها میتوانیم زندگی سعادتمندانهای داشته باشیم، این خطوط کلی چراغهایی هستند که جهت سیر و حرکت را نشان میدهند لکن باید توجه داشته باشیم که برای رسیدن به سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت و رفع مشکلات و تحقق جامعهای مترقی و در عین حال دینی و اسلامی، خداوند متعال دو وسیله در اختیار انسان قرار داده است: یکی دین و دیگری عقل.
قرآن خطوط اصلی ترقی و تکامل انسانی را روشن میکند و جامعه اسلامی موظف است با نیروی تفکر و اندیشه و استفاده از تجارب علمی دیگران (حتی غیر مسلمانان) را منع نمیکند؛ بلکه علم را ودیعه الهی میداند و مسلمانان را به آموختن آن تشویق میکند. پیامبر صلی الله علیه و آله جهت ترغیب و تشویق مسلمانان به یادگیری علوم میفرمایند: اطلبوا العلم و لو بالصین؛(5)دانش بیاموزید و از تجارب علمی دیگران بهرهمند شوید هر چند برای تحقق این منظور پیمودن مسیری بس طولانی لازم باشد. البته امروزه روابط بین المللی، بسیار پیچیده است و کشورهای استکباری و قدرتهای اهریمنی با انواع حیلهها و ابزارهای گوناگون تکنولوژی، اقتصادی، و به طور کلی با استفاده از محصولات تجارب علمی بشر در صددند تا روابط سلطه جویانه خود را تحکیم بخشند، لکن ما باید با ذکاوت بسیار، بدون این که از اهداف اسلامی و قرآنی خود کمترین عقب نشینی کنیم از نتایج علوم بشری در زمینههای مختلف در راه بهبود وضع اقتصادی و رفع مشکلات معیشتی مردم بهره جوییم.
بنابراین قرآن در پی پاسخ گویی به تمام مشکلات ریز و درشت زندگی بشر نبوده و نیست، بلکه بیانگر خطوط اصلی و کلی سعادت و تکامل انسان است و آن را به مسلمانان نشان داده و مردم را بدان فرا میخواند. در این قسمت، در ادامه فرمایش حضرت علی علیهالسلام که درباره شفابخشی قرآن است به یکی از آن خطوط کلی مستفاد از قرآن اشاره میکنیم و آن را به عنوان نمونه توضیح میدهیم.