زندگی و حیات هر موجودی از جمله انسان، امری محدود است. این زندگی از نقطه زمانی خاصی شروع میشود و در نقطه زمانی خاصی با مرگ پایان میپذیرد. انسان در این زمان محدود، پیوسته در حال شدن است و شخصیت او در حال شکلگیری است. شخصیت انسان که برخاسته از اعتقادات و باورهای اوست منشا اعمال و رفتار وی میگردد. اعمال و رفتار انسان نیز در روز قیامت تجسم پیدا میکند و هر کس با آثار و نتایج خود دست به گریبان خواهد بود.
نکتهای که در این جا بدان توجه داده میشود این است که تا انسان از دنیا نرفته است هر لحظه میتواند با محاسبه و بازنگری در افکار و عقاید و اعمال و رفتار خویش، گذشته خود را جبران کند و سرنوشت خود را در جهت سعادت و رستگاری دنیوی و اخروی تغییر دهد. چه بسیارند انسانهایی که در لحظهای به خود آمدند و با یک تصمیم و توبه حقیقی، گذشته تاریک خود را به آیندهای درخشان و سعادتمند مبدل کردند و ره صد ساله را یک شبه پیمودند؛ لکن باید توجه داشت که فرصت و امکان بازنگری و تدارک گذشته، تنها در این جهان ممکن است و بعد از مرگ و ارتحال از این عالم فانی امکان تدارک منتفی است.
اگر انسان در عالم دنیا اعمال و رفتار خود را بر اساس قرآن و دستورات و معارف الهی سامان داد و به بیان حضرت علی علیهالسلام از حرثه قرآن بود، در عالم آخرت از آثار و محصول آنها بهرهمند و خوشحال خواهد بود. فرصت عمل و تدارکات، تنها در دنیا وجود دارد و عالم آخرت جای تدارک نیست: الیوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لا عمل؛(26) امروز روز کشت و عمل است و محاسبهای در کار نیست و فردا روز برداشت و محاسبه است و امکان عمل و تدارک وجود ندارد. علی علیهالسلام که دانای به حقیقت دنیا و آخرت و رابطه میان آنها، و خیرخواه مسلمانان و دلسوز آنان است میفرماید: فکونوا من حرثه القرآن؛ اگر طالب سعادتید، کشت و کار خود را در کشتزار با برکت قرآن قرار دهید. از کسانی باشید که با عمل به دستورات حیات بخش این کتاب آسمانی، دنیا و آخرت خود را آباد میسازند. قرآن را الگوی خود قرار دهید تا هرگز زیان نبینید.