آیه
قُلْ مَا سَأَلْتُکُم مِّنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی اللَّهِ وَهُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ
ترجمه
بگو: هر مزدی که از شما خواستم پس آن به نفع شماست، مزد من جز بر خدا نیست و او بر هر چیزی گواه است.
نکته ها
بارها در قرآن این سخن به میان آمده که انبیا از مردم مزد و پاداشی نمیخواستند، در سورهی شعرا از آیه 100 تا 180 این مطلب از قول پیامبران مختلف تکرار شده است، امّا پیامبر اسلام در دو مورد تقاضای اجر و مزد کرده است: یک بار فرمود: «قل لا اسئلکم علیه اجراً الاّ المودّة فی القربی»**شوری، 23.*** من مزدی جز مودّتِ اهل بیتم از شما نمیخواهم. و بار دیگر در آیه 57 سورهی فرقان فرمود: «قل لا اسالکم علیه من اجر الاّ مَن شاء أن یتّخذ الی ربّه سبیلا» من برای رسالتم از شما مزدی نمیخواهم، جز آن که میخواهد راهی به سوی خدا انتخاب کند.
آیه مورد بحث، جمع بین آیات فوق است که پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله میخواهد اعلام کند: اگر من از شما مزدی درخواست میکنم و میگویم اهل بیتم را دوست بدارید، به خاطر آن است که فایدهی این مزد به خود شما بر میگردد. «فهو لکم» زیرا کسی که به اهل بیت معصوم پیامبر اکرمعلیهم السلام علاقهمند باشد از آنان پیروی میکند و هر کس از رهبران معصوم پیروی کند از راه خدا پیروی کرده است. «الاّ من شاء أن یتّخذ الی ربّه سبیلا»، پس فایده این مزد به خود ما برمیگردد مثل معلّمی که به شاگردش بگوید من مزدی از شما نمیخواهم جز آنکه درس مرا خوب بخوانید که فایده این امر به خود شاگرد بر میگردد.
پیام ها
1- مبلّغان الهی، باید بیتوقّعی خود را به مردم اعلام نمایند. (در سه آیهای که مربوط به مزد رسالت است، با کلمهی «قل» پیامبر مأمور به اظهار آن میشود. «قل... اِن اَجری الاّ علی اللّه»
2- آن چه زشت است سؤال و در خواست مزد است، ولی اگر خود مردم با عشق و بدون اکراه هدیهای به مبلّغ دین دادند حساب دیگری دارد. میفرماید: «ما سالتکم» و نمیفرماید: نمیگیرم.
3- شرط تأثیر سخن آن است که مردم، رهبر را دلسوز و مخلص بدانند. «اِن اَجری الاّ علی اللّه» (اگر رهبر از مردم توقّع مادّی داشته باشد، جامعه او را تحمّل نمیکند: «ام تسئلهم اجراً فهم من مغرم مثقلون»** قلم، 46.*** آیا از مردم مزدی طلب میکنی که پرداخت آن بر آنان سنگین است؟)
4- انتخاب راه خدا و مودّت اهل بیت علیهم السلام که مزد رسالت است، در حقیقت به نفع خود مردم است نه پیامبر اکرم. «فهو لکم»
5 - کسی که خدا را ناظر و شاهد اعمال خود بداند به غیر او امیدی ندارد. «اِن أجری الاّ علی اللّه و هو علی کلّ شیء شهید»
6- برای برطرف شدن سوء ظنها، خدا را بر صداقت خود گواه بگیریم. «اِن أجری الاّ علی اللّه و هو علی کلّ شیء شهید»