آیه
یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ السَّمَآءِ وَ مَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ الرَّحِیمُ الْغَفُورُ
ترجمه
آن چه در زمین فرو میرود و آن چه از آن خارج میشود و آن چه از آسمان نازل میشود و آن چه در آن بالا میرود (همه را) میداند و اوست مهربانِ آمرزنده.
نکته ها
پس از ذکر کلّیات، بیان نمونهها لازم است. بعد از کلمه خبیر که کلی بود، خداوند نمونههای علم خود را نقل میکند. «و هو الحکیم الخبیر یعلم ما یلج...» مصداق «یلج فی الارض»، ورود دانه در خاک و مصداق «یخرج منها»، خروج گیاه از خاک و مصداق «ینزل من السماء»، نزول باران از آسمان و مصداق «ما یعرج فیها»، پرواز پرندگان در آسمان است.
در تمام قرآن، چهل و نه مرتبه کلمهی «غفور» و «رحیم» با هم بیان شده که در تمام موارد اول «غفور» آمده بعد «رحیم» مگر در این آیه؛ شاید به خاطر آن که در همهی موارد نظر به عملکرد انسانهاست که باید اول بخشیده شوند و سپس رحمت الهی را دریافت کنند، ولی در این آیه، اصل توجّه به علم و لطف و رحمت الهی است و مغفرت نسبت به عملکرد انسان به طور ضمنی در کلمه «یعرج» مطرح است. «الرّحیم الغفور»
پیام ها
1- خداوند، تنها مالک هستی نیست، بلکه به تمام جزئیّات آن نیز آگاهی دارد. «یعلم ما یلج...»
2- در نظام آفرینش، اشیا در رفت و آمد و حرکتاند. «یلج، یخرج، ینزل، یعرج»
3- نشانهی رحمت او نزول باران از آسمان، «ینزل» و نشانهی غفران او پوشاندن اعمال زشت انسان است. «الرحیم الغفور»