تربیت
Tarbiat.Org

تأملی در نشانه های حتمی ظهور
نامشخص

خسف بیداء در منابع شیعه و اهل سنت

روایات مربوط به این حادثه در بسیاری از منابع کهن شیعه و اهل سنت ذکر شده است که تنوع این منابع و نیز دست اول بودن آنها و توجه محدثان بزرگ شیعه و سنی به این روایات می تواند دلیل بر اصالت و صحت داشتن اصل این ماجرا باشد. از میان منابع شیعه می توان به اثبات الرجعه فضل بن شاذان، الکافی کلینی، کمال الدین و الاختصاص شیخ صدوق، الغیبه نعمانی، الغیبه شیخ طوسی، الارشاد شیخ مفید، تفسر قمی، تفسیر عیاشی و کتاب سلیم بن قیس اشاره کرد و از میان منابع اهل سنت می توان از صحاح سته و صحیح ابن حبان و مسند احمد بن حنبل نام برد. البته گفتنی است که در کتاب هایی همچون صحصیح بخاری و مسلم از حرکت سپاهی به سوی کعبه به قصد تخریب آن و فرورفتن آن در سرزمین بیدا یا پناهنده شدن مردی به خانه خدا و حرکت سپاهی بدان سو برای کشتن آن مرد در نهایت فرو رفتن آن سپاه در منتطه بیدا سخن گفته شده است. برای نمونه، بخاری از عایشه از پیامبر گرامی اسلام(ص) چنین حدیث می کند:
یغزو جیش الکعبه فاذا کانوا ببیدا من الارض یخسف باولهم و آخرهم. قالت: قلت: یا رسول الله! کیف یخسف باولهم و آخرهم من فیهم اسواقهم و من لیس منهم؟ قال: یخسف باولهم و آخرهم، ثم یبعثون علی نیاتهم؛(315)
سپاهی قصد تخریب کعبه را می کند و چون به بیابانی می رسد، از اول تا به آخرشان در زمین فرو می روند. [عایشه] می گوید: عرض کردم: ای رسول خدا، با این که میان آن ها بازار و کسانی که جزو سپاه نیستند حضور دارند، باز هم همگی در زمین فرو می روند؟ [پیامبر] فرموند: همگی در زمین فرو می روند، ولی طبق نیتشان محشور می شوند.(316)
مسلم نیز در حدیث مشابهی از عایشه از آن حضرت چنین روایت می کند:
ان ناسا من امتی یومون بالبیت برجل من قریش قد لجا بالبیت حتی اذا کانوا بالبیداء خسف بهم....؛(317)
گروهی از امت من به خاطر مردی از قریش که به کعبه پناه برده قصد خانه خدا را می کنند و چون به بیدا می رسند در آن فرو می روند... .
این روایت به ظاهر گویا، ارتباطی با امام مهدی (عج) ندارند؛ اما روایات دیگری وجود دارد که ارتباط آن ها با امام مهدی (عج) بسیار شفاف تر است و از آن جا که به نظر، این مجموعه روایات از یک خانواده حدیثی هستند، می توان به ارتباط این مجموعه با خسف بیدایی که درباره سفیانی است اطمینان حاصل کرد. برای نمونه، احمد بن حنبل در المسند خود از پیامبر اکرم (ص) چنین روایت می کند:
یکون اختلاف عند موت خلیفه فیخرج رجل من المدینه هارب الی مکه فیاتیه ناس من اهل مکه فیخرجونه و هو کاره فیبایعونه بین الرکن و المقام فیبعث الیهم جیش من الشام و عصائب العراق فیبایعونه...یعمل فی الناس سنه نبیهم ـ صلی الله علیه و سلم ـ یلقی الاسلام بجرانه الی الارض یمکث تسع سنین؛(318)
هنگامی مرگ خلیفه ای اختلافی خواهد بود. پس مردی از مدینه خارج شده به مکه می گریزد. پس تعدادی از اهل مکه نزد او می روند و او را به اکراه از مخفیگاهش بیرون می آورند و میان رکن و مقام با او بیعت می کنند. در این حال سپاهی از شام به سوی شان گسیل داده می شود و آن ها در بیدا در زمین فرو می روند. چون مردم این واقعه را مشاهده می کنند ابدال شام و گروه های (عصایب) عراق نزد او می آیند و با او بیعت می کنند..... او در میان مردم بر اساس سنت پیامبرشان رفتار می کند و اسلام را در زمین استقرار می بخشد و هفت سال می ماند.
روایت یاد شده را ابن حبان نیز در صحیح خود آورده و برای آن چنین عنوانی قرار داده است:
ذکر الخبر المصرح بان القوم الذین یخسف بهم انما هم القاصدون الی المهدی؛(319)
بیان حدیثی که تصریح می کند قومی که در زمین فرو می روند کسانی هستند که به دنبال مهدی اند.
ابوداوود سجستانی نویسنده یکی از صحاح شش گانه اهل سنت نیز این روایت را در کتاب المهدی آورده است(320) این نشان می دهد که طبق برداشت او روایت مورد نظر درباره امام مهدی (عج) است به نظر می رسد آن چه باعث شده این دو نویسنده مشهور اهل سنت این روایت را مربوط به امام مهدی (عج) بدانند تعابیری همچون بیعت میان رکن و مقام، پیوستن ابدال شام و عصایب عراق، عمل به سنت پیامبر و از همه مهم تر استقرار بخشیدن همه جانبه اسلام است که به گواهی روایات دیگر اجتماع این مجموعه تنها در امام مهدی (عج) است. به نظر می رسد بر اساس آن چه گذشت بتوان این ادعا را پذیرفت که مجموع روایات درباره خسف بیدا خانواده ای حدیثی به شمار می آیند که همگی از رهدادی برای سفیانی در آخرالزمان خبر می دهند، گرچه این خانواده حدیثی از نظر شفافیت دلالت در یک سطح نیستند.