تربیت
Tarbiat.Org

تأملی در نشانه های حتمی ظهور
نامشخص

دلیل سوم: همیشگی بودن احتمال ظهور

بر اساس برخی روایات، انتظار فرج آل محمد(ص) را نمی توان به زمان خاصی منحصر نمود، بلکه در همه وقت، احتمال ظهور وجود دارد و مومنان باید پیوسته در هر صبح و شام، چشم به راه مهدی موعود باشند.33 امام صادق(ع) فرمودند:
توقعوا الفرج صباحا و مساء؛(34)
هر صبح و شام منتظر فرج باشید.
دلالت این روایت را بر امکان بدا در نشانه های حتمی، بدین شکل می توان تبیین کرد:
از سویی، رخ دادن علایم یاد شده پیش از ظهور، حتمی و قطعی است و تا این علایم تحقق نیابند، ظهور رخ نخواهد داد، از سوی دیگر، تحقق این علایم به زمان نیاز دارد. در نتیجه، انتظار ظهور در هر صبح و شام در عمل غیر ممکن خواهد بود؛ چرا که با عدم تحقق علایم، امیدی به ظهور در هر وقت نمی توان داشت. در صورتی که بر اساس روایات پیش گفته، در هر لحظه باید چشم به راه ظهور بود. پس باید گفت که در نشانه های حتمی نیز بدا امکان دارد تا از آن روی، ظهور، هر لحظه امکان داشه باشد و انتظارش هم ممکن گردد.
استدلال فوق، به ویژه با توجه به روایاتی که خروج سفیانی را چند ماه(35) و کشته شدن نفس زکیه را پانزده شب پیش از ظهور می داند،(36) قوت بیشتری خواهد یافت. این دلیل به همراه با دلیل چهارم نقد خواهد شد.