در زمینه هدف نفس زکیه و اقدامات او که سبب شهادت وی می گردد، روایت معتبری به دست ما نرسیده است، اما بر اساس حدیثی از امام باقر (ع)، امام عصر(عج) نفس زکیه را به نمایندگی خویش به سوی مردم مکه می فرستد تا حجت و برهان بر آن ها تمام گردد. ابوبصیر از امام باقر(ع) در ضمن حدیثی طولانی چنین نقل می کند:
یقول القائم لاصحابه: یاقوم، ان اهل المکه لایریدوننی و لکنی مرسل الیهم لاحتج علیهم بما ینبغی لمثلی ان یحتج علیهم، فیدعو رجلا من اصحابه فیقول له: امض الی اهل مکه فقل یا اهل مکه انا رسول فلان الیکم و هو یقول لکم: انا اهل بیت الرحمه و معدن الرساله و الخلافه و نحن ذریه محمد و سلاله النبیین و انا قد ظلمنا و اضطهدنا و قهرنا و ابتز منا حقنا منذ قبض نبینا الی یومنا هذا فنحن نستنصرکم فانصرونا. فاذا تکلم هذا الفتی بهذا الکلام اتوا الیه فذبحوه بین الرکن و المقام و هی النفس الزکیه، فاذا بلغ ذلک الامام قال لاصحابه: الا اخبرتکم ان اهل مکه لایریدوننا....؛(409)
قائم(عج) به یارانش می فرماید: ای قوم من، مردم مکه مرا نمی خواهند، ولی برای ان که آن گونه که برای همانند من شایسته است، حجت را بر آن ها تمام کنم، فرستاده ای به سوی ایشان می فرستم. سپس یکی از یارانش را فرا می خواند و به او می فرماید: به سوی اهل مکه برو و به آن ها بگو ای مردم مکه من فرستاده فلانی (حضرت مهدی (عج)) به سوی شما هستم و او برای شما چنین پیغام فرستاده است که ما خاندان رحمت و جایگاه رسالت و خلافت هستیم، ما از نوادگان حضرت محمد (ص) و سلاله پیامبران هستیم؛ به ما ظلم شده و آزار رسانده اند و ما را سرکوب کرده اند، از زمان رحلت پیامبر (ص) تا به امروز، حق ما را گرفته اند؛ از شما طلب یاری می کنیم، پس یاریمان کنید. وقتی سخنان این جوان تمام می شود به او هجوم می آورند و در میان رکن و مقام او را سر می برند. چون خبر این ماجرا به امام مهدی (عج) می رسد، به یاران خویش می فرماید: آیا شما را خبر ندادم که اهل مکه ما را نمی خواهند.... .
بر اساس دلالت این حدیث که سند معتبری نیز ندارد، رسالت مهم نفس زکیه نمایندگی وی از سوی امام عصر(عج) و هدف او ابلاغ و رساندن پیام امام (ع) به مردمان مکه است. امام با توجه به این که مردمان مکه او را نمی خواهد، وی را به نمایندگی به سوی آنان می فرستد تا حجت بر ایشان تمام شود و بهانه ای برای یاری نکردن امام نداشته باشند. اما پس از رفتن نفس زکیه و ابلاغ پیام شفاهی امام، اهالی مکه او را می کشند.
بر این اساس روایت، این جریان قبل از قیام حضرت مهدی (عج) رخ می دهد و پیام رسانی نفس زکیه در حقیقت به منظور دعوت مردم آن جا برای یاری و کمک به امام معصوم(ع) در قیام آن حضرت است.
فریضه دوم درباره اقدامات نفس زکیه که به شهادت او می انجامد، این است که هدف وی فراهم کردن فضای مناسب برای قیام جهانی امام مهدی (عج) است، و به همین دلیل، به اقدام نظامی رو می آورد تا شهر مکه را تصرف کند و از این ره گذر امنیت لازم را برای امام مهدی (عج) پدید آورد. اما حرکت او ناتمام می ماند و در نهایت اهل مکه او را می کشند. این فرضیه مبتنی بر این است که نفس زکیه را همان حسنی بدانیم که در روایت کافی از او نام برده شده بود و البته هم چنان که گذشت، این مطلب قطعی نیست.(410)