تربیت
Tarbiat.Org

تأملی در نشانه های حتمی ظهور
نامشخص

خسف و حتمیت

پاره ای از نشانه های ظهور افزون بر وژگی علامت بودن در روایات به حتمیت نیز توصیف شده اند. درباره حادثه خسف بیدا نیز این پرسش وجود خواهد داشت که یا این پدیده از نشانه های حتمی ظهور است یا از نشانه های غیر حتمی آن. در پاسخ این پرسش باید گفت در میان مجموعه احادیث مربوط به این موضوع سه حدیث وجود دارد که خسف بیدا را از نشانه های حتمی ظهور بر شمرده است. روایات یاد شده بدین قرارند:
1. در روایت معتبری از امام صادق (ع) پرسیده شد آیا سفیانی از محتومات است؟ آن حضرت فرمودند:
نعم و قتل النفس الزکیه من المحتوم و القائم من المحتوم و خسف البیدا من المحتوم و کف تطلع من السما من المحتوم و الندا من السما؛(348)
بله و کشته شدن نفس زکیه از حتمیات است و قائم از حتمیات است و خسف بیدا از حتمیات است و دستی که از آسمان نمایان می شود از حتمیات است و ندا از حتمیات است.
2. و در حدیث دیگریس از آن حضرت چنین روایت شده است:
من المحتوم الذی لا بد ان یکون من قبل قیام قائم: خروج السفیانی و خسف بالبیدا و قتل النفس الزکیه، و المنادی من السما؛(349)
از حتمیاتی که به ناچار پیش از قیام قائم خواهد بود خروج سفیانی و خسف بیدا و کشته شدن نفس زکیه و ندا دهنده ای از آسمان خواهد بود.
3. و در روایت سوم چنین فرمودند:
قبل قیام القائم خمس علامات محتومات الیمانی، و السفیانی، و الصیحه و قتل النفس الزکیه، و الخسف بالبیداء؛(350)
پیش از قیام قائم پنج نشانه حتمی خواهد بود: یمانی و سفیانی و ندا و کشته شدن نفس زکیه و خسف بیداء.
از میان روایات یاد شده روایت نخست از سند معتبری برخوردار است، اما مشکل روایت دوم این است که علی بن یعقوب توثیق نشده است و مشکل روایت سوم این است که علاوه بر شیخ صدوق، شیخ کلینی در الکافی(351) و شیخ نعمانی در الغیبه(352) و شیخ طوسی در الغیبه(353) نیز همین روایت را به اسناد خود از عمر بن حنظله از امام صادق (ع) روایت کرده اند، اما در این سه کتاب واژه «محتومات» وجود ندارد. و با توضیحاتی که در بررسی یمانی از دیگر نشانه های ظهور گذشت، دریافتیم که اعتبار نخست کافی بیش از اعتبار نسخه کمال الدین است، ولی به دلیل وجود روایت معتبر، می توان به حتمیت خسف بیدا رای داد.