در آیات گذشته سخن از کیفر و مجازات و عذاب مجرمان در این جهان و جهان دیگر بود، آیات مورد بحث نیز این موضوع را دنبال می کند.
@@تفسیر نمونه جلد 8 صفحه 314@@@
نخست می گوید: ((مجرمان و مشرکان از روی تعجب و استفهام از تو سؤال می کنند که آیا این وعده مجازات الهی در این جهان و جهان دیگر حق است؟)) (و یستنبئونک اء حق هو).
البته ((حق)) در اینجا در مقابل باطل نیست، بلکه منظور این است که آیا این مجازات و کیفر واقعیت دارد و تحقق می یابد؟ زیرا ((حق)) و ((تحقق)) هر دو از یک ماده اند البته حق در مقابل باطل اگر به معنی وسیع کلمه تفسیر شود، شامل هر واقعیت موجود می گردد، و نقطه مقابل آن معدوم و باطل است.
خداوند به پیامبرش دستور می دهد که در برابر این سؤال با تاءکید هر چه بیشتر ((بگو به پروردگارم سوگند این یک واقعیت است و هیچ شک و تردیدی در آن نیست)) (قل ای و ربی انه لحق).
و اگر فکر می کنید، می توانید از چنگال مجازات الهی فرار کنید اشتباه بزرگی کرده اید، زیرا ((هرگز شما نمی توانید از آن جلو گیری کنید، و او را با قدرت خود ناتوان سازید)) (و ما انتم بمعجزین).
در واقع این جمله با جمله فوق از قبیل بیان مقتضی و مانع است، در جمله اول می گوید مجازات مجرمان یک واقعیت است، و در جمله دوم اضافه می کند: هیچ قدرتی نمی تواند جلو آن را بگیرد، درست مانند آیات 8 و 9 سوره طور ان عذاب ربک لواقع ما له من دافع.
تاءکیدهائی که در آیه به چشم می خورد قابل توجه است، از یکسو ((سوگند))، و از سوی دیگر کلمه ((ان)) و ((لام تاءکید)) و از سوی سوم جمله ((و ما انتم بمعجزین)) همه اینها تاءکید می کند که به هنگام ارتکاب جرمهای سنگین مجازات الهی حتمی است.
در آیه بعد روی عظمت این مجازات مخصوصا در قیامت تکیه کرده می گوید:
@@تفسیر نمونه جلد 8 صفحه 315@@@
((آنچنان عذاب الهی وحشتناک و هول انگیز است که اگر هر یک از ستمکاران مالک تمام ثروتهای روی زمین باشند، حاضرند همه آن را بدهند تا از این کیفر سخت رهائی یابند)) (و لو ان لکل نفس ظلمت ما فی الارض لافتدت به).**در واقع جمله بالا کلمه ای در تقدیر دارد و آن (من حول القیامة و العذاب) است.***
در واقع آنها حاضرند بزرگترین رشوه ای را که می توان تصور کرد، برای رهائی از چنگال عذاب الهی بدهند اما کسی از آنها نمی پذیرد و سر سوزنی از مجازاتشان بکاهد.
مخصوصا بعضی از این مجازاتها جنبه معنوی دارد و آن اینکه ((آنها با مشاهده عذاب الهی پشیمان می شوند، ولی از اظهار ندامت که مایه رسوائی بیشتر در برابر رقیبان مجرم یا پیروانشان می شود خودداری می کنند)) (و اسروا الندامة لما راءوا العذاب).
سپس تاکید می کند که ((با همه این احوال در میان آنها به عدالت داوری می شود، و ظلم و ستمی درباره آنان نخواهد شد)) (و قضی بینهم بالقسط و هم لا یظلمون).
این جمله تاءکیدی است بر روش قرآن در همه جا در زمینه مجازات و عدالت، زیرا تاءکیدهای آیه گذشته در زمینه مجازات ممکن است این توهم را برای افراد غافل به وجود آورد که مساءله انتقام جوئی در کار است، لذا قرآن نخست می گوید: داوری میان آنها با عدالت می شود و باز تاءکید می کند که ظلم و ستمی بر آنها نخواهد رفت.
سپس برای اینکه مردم این وعده ها و تهدیدهای الهی را به شوخی نگیرند و فکر نکنند خداوند از انجام اینها عاجز است، اضافه می کند ((آگاه باشید
@@تفسیر نمونه جلد 8 صفحه 316@@@
آنچه در آسمانها و زمین است از آن خدا است و مالکیت و حکومت او تمام جهان هستی را فرا گرفته و هیچکس نمی تواند از کشور او بیرون رود)) (الا ان لله ما فی السماوات و الارض).
و نیز ((آگاه باشید وعده خداوند در مورد مجازات مجرمان حق است هر چند بسیاری از مردم که نا آگاهی، سایه شوم بر روانشان افکنده این حقیقت را نمی دانند)) (الا ان وعد الله حق و لکن اکثرهم لا یعلمون).
آخرین آیه مورد بحث نیز تاءکید مجددی روی همین مساءله حیاتی است که می گوید ((خداوند است که زنده می کند، و او است که می میراند)) (هو یحیی و یمیت).
بنابراین هم توانائی بر مرگ و میراندن بندگان دارد و هم زنده کردن آنها برای دادگاه رستاخیز.
((و سرانجام همه شما به سوی او باز می گردید)) (و الیه ترجعون).
و پاداش همه اعمال خویش را در آنجا خواهید یافت.
نکته ها