تربیت
Tarbiat.Org

پرسشها و پاسخها
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

نکاتی در شیوه انتقاد

لیکن در انتقاد از ولی‏فقیه رعایت نکات زیر لازم است:
1- اخلاق اسلامی در هنگام انتقاد رعایت شود. در این مسأله رهبر با دیگر مؤمنان مشترک است. شرایط انتقاد شامل موارد ذیل است:
الف) پیش از انتقاد باید اصل موضوع، محرز و عیب و اشکال، قطعی باشد؛ نه آنکه مبتنی بر شایعات و اخبار غیر قابل اعتماد و یا بر اساس حدس و گمان و بدون تحقیق، مطلب ناحقی به کسی نسبت داده شود و موجب اعتراض و انتقاد قرار گیرد
ب) به‏منظور اصلاح و سازندگی انتقاد شود، نه برای عیب‏جویی و رسوایی اشخاص.
ج)انتقاد بر اثر دلسوزی، خیرخواهی و صمیّمیت باشد نه به سبب برتری طلبی
د)بدون هیچ توهین و جسارت، مؤدبانه و با رعایت شؤون وی بیان شود. و در حقیقت انتقاد باید بسان هدیه‏ای تقدیم شود.
امام صادق علیه السلام فرمود: «اَحَبُّ اِخْوانی الَیَّ مَنْ اَهْدی‏ اِلَیّ عُیُوبی؛»** بحار، ج‏78، ص‏249، روایت 108، باب 23. ***محبوبترین برادرانم کسی است که عیوب و اشکالاتم را به من هدیّه کند.»
2.افزون بر موارد فوق برای شخصیّت محترم و قداست خاص رهبری در نظام اسلامی مسائل دیگری نیز باید در نظر گرفته شود؛
به یقین، میان انتقاد کردن فرد از دوست خود، یا زن از شوهر و یا فرزند از پدر، یا شاگرد از استاد تفاوتی روشن وجود دارد فرزند و شاگرد برای پدر و استاد خود احترام خاصی قائلند. اما فوق آنها قداستی است که برای امام و جانشین او وجود دارد. قداست - همانگونه که در مباحث گذشته به تفصیل بیان شده است - محبتّی همراه با احترام و تواضع است و چون ولی‏فقیه در مقام نیابت معصوم قرار دارد از این‏رو از قداست والایی برخوردار است و رعایت کمال احترام و ادب برای او ضروری است و حقظ حرمت و شأن او بر همه لازم است لذا انتقاد باید به گونه‏ای بیان شود که هیچ‏گونه تأثیر سویی بر قداست و جلالت جایگاه ولی‏فقیه نداشته باشد.
3.سوّمین نکته‏ای که در انتقاد از رهبر باید در نظر گرفت، توجّه به دشمن است. انتقاد از رهبر باید هوشمندانه طرّاحی شود تا موجب سوء استفاده دشمنان نشود؛ از آن‏رو که رعایت این موارد در انتقاد از ولی‏فقیه لازم است، مجلس خبرگان کمیسیونی برای نظارت بر فعالیتهای رهبری دارد که عملکرد ایشان را مورد بررسی قرار می‏دهد و در موارد لازم نتیجه آن را به اطلاع ایشان می‏رساند. این هیأت تحقیق به پیشنهاد خود مقام معظم رهبری در مجلس خبرگان تشکیل شد.