گر چه در ظاهر زکات به شخص فقیر پرداخت میشود ولی در حقیقت این خداوند است که زکات را دریافت میکند.(150)
آری پیامبر و امام و فقیر، نماینده و دست خدا هستند و لذا باید کمال احترام به آنان گذاشته شود.
امام صادق (علیه السلام) از یکی از یاران خود (اسحاق) پرسید: زکات مال خودت را چه میکنی؟ گفت: فقرا به نزد من میآیند و من به آنها پرداخت میکنم. امام فرمود: این کار تو سبب ذلت فقرا است و هر کس دوست خدا را ذلیل کند، گویا در کمین جنگ با او نشسته است.(151) آری به جای آنکه فقرا برای دریافت زکات به خانه تو آیند، تو باید زکات را به منزل آنان ببری. در حدیث دیگری میخوانیم: اگر گیرنده زکات از کلمه زکات رنج میبرد، زکات را به او بدهید ولی نگویید که این زکات است و مؤمن فقیر را ذلیل نکنید.(152)
در حدیث دیگری میخوانیم: اگر شخصی احساس کند که بهتر است به جای پرداخت پولی به فقرا، برای آنان لباس و جنس دیگری خریداری کند، میتواند به جای پرداخت نقدی، لباس و.. برای فقرا خریداری کند.(153)
اسلام برای حفظ آبروی فقیر میفرماید: کمتر از پنج درهم به او ندهید.(154)
امام خمینی (رحمة الله علیه) میفرماید: اگر شخصی از گرفتن زکات شرمنده میشود، مستحب است هنگام پرداخت در قلب نیت زکات کنید، ولی در عمل آن را به عنوان هدیه قلمداد نمایید.(155)
نه تنها هنگام پرداخت زکات باید حفظ آبروی مردم را مراعات کرد، بلکه بعد از پرداخت آن نیز نباید با منت گذاشتن، گیرنده زکات تحقیر شود، زیرا قرآن میفرماید: منت و آزار، سبب بطلان پاداش میشود.(156)
اگر بدانیم که فقیر مأمور الهی است تا مال ما را پاک کند و آن را برای قیامت حمل کند، با او برخورد کریمانهای خواهیم داشت.
در اسلام احترام گذاشتن به فقرا قدری مهم است که در تاریخ میخوانیم: جنس کمی را نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آوردند. حضرت آن مقدار کم را به بعضی از فقرا داد، ولی نگران شد که مبادا در دل دیگران کدورتی ایجاد شود. نزد سایر فقرا آمد و رسماً عذرخواهی کرد که چون مال کم بود به همه نرسید و فرمود: به کسانی دادم که حساسیت آنان بیشتر بود.(157)