آیه و ترجمه
وَ مَنْ أَحْسنُ دِیناً مِّمَّنْ أَسلَمَ وَجْهَهُ للَّهِ وَ هُوَ محْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَهِیمَ حَنِیفاً وَ اتخَذَ اللَّهُ إِبْرَهِیمَ خَلِیلاً(125)
وَ للَّهِ مَا فی السمَوَتِ وَ مَا فی الاَرْضِ وَ کانَ اللَّهُ بِکلِّ شیْءٍ محِیطاً(126)
ترجمه:
125 - و دین و آئین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند، و نیکوکار باشد و پیرو آئین خالص و پاک ابراهیم گردد و خدا ابراهیم را بدوستی خود انتخاب کرد.
126 - و آنچه در آسمانها و زمین است از آن خدا است و خداوند به هر چیزی احاطه دارد.
@@تفسیر نمونه جلد 4 صفحه 144@@@
تفسیر:
در آیات قبل، سخن از تاثیر ایمان و عمل بود و اینکه انتساب به هیچ مذهب و آئینی، به تنهائی اثری ندارد، در عین حال در آیه مورد بحث برای اینکه سوء تفاهمی از بحث گذشته پیدا نشود، ((برتری آئین اسلام را بر تمام آئینها به این تعبیر بیان کرده است: چه آئینی بهتر است از آئین کسی که با تمام وجود خود، در برابر خدا تسلیم شده، و دست از نیکوکاری بر نمی دارد و پیرو آئین پاک خالص ابراهیم است)).
(و من احسن دینا ممن اسلم وجهه لله و هو محسن و اتبع ملة ابراهیم حنیفا).
البته آیه به صورت استفهام بیان شده، ولی منظور از آن گرفتن اقرار از شنونده، نسبت به این واقعیت است.
در این آیه سه چیز مقیاس بهترین آئین شمرده شده:
نخست تسلیم مطلق در برابر خدا ((اسلم وجهه لله)).**وجه در لغت به معنی صورت است ولی از آنجا که صورت آئینه روح و دل آدمی است، و حواسی که انسان را با خارج مربوط می کند تقریبا همه در آن قرار داد و گاهی به معنی روح یا به معنی ذات نیز آمده است، چنانکه در آیه 88 سوره قصص می خوانیم کل شیء هالک الا وجهه: همه چیز جز ذات پاک خدا نابود می شود.***
دیگر نیکوکاری (و هو محسن) منظور از نیکو کاری در اینجا هر گونه نیکی با قلب و زبان و عمل است، و در حدیثی که در تفسیر نور الثقلین در ذیل این آیه از پیامبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) نقل شده در پاسخ این سؤال که منظور از احسان چیست! چنین می خوانیم:
ان تعبد الله کانک تراه فان لم تکن تراه فانه یراک:
@@تفسیر نمونه جلد 4 صفحه 145@@@
((احسان (در این آیه) به این است که هر عملی در مسیر بندگی خدا انجام می دهی آنچنان باشد که گویا خدا را می بینی و اگر تو او را نمی بینی او ترا می بیند و شاهد و ناظر تو است.
و دیگر پیروی از آئین پاک ابراهیم است.
(و اتبع ملة ابراهیم حنیفا).**ملة به معنی (دین و آئین) است تنها تفاوتی که با یکدیگر دارند این است که کلمه ملت به خداوند اضافه نمی شود و (ملة الله) نمی گویند، بلکه به پیامبر (ص) اضافه میشود، در حالیکه کلمه (دین) هم به خدا اضافه میشود و هم به پیامبر (ص) و هم به افراد. (حنیف) به معنی کسی است که ازادیان باطل به سوی حق گرائیده است و شرح تفسیر این کلمه در جلد دوم تفسیر نمونه صفحه 461 گذشت.***
در پایان آیه دلیل تکیه کردن روی آئین ابراهیم را چنین بیان می کند که خداوند ابراهیم را به عنوان خلیل خود انتخاب کرد.
(و اتخذ الله ابراهیم خلیلا).