سؤال: در آخرالزمان که عالم و آدم به رشد نهایی خود می‌رسند رابطه‌ی ظاهر عالَم با باطن آن چگونه است؟
جواب: ظاهر و باطن عالَم به هم نزدیك می‌شوند. نشئه‌ی اصلی که در آن نشئه آنچه باطن است ظاهر می‌شود نشئه‌ی قیامت است به طوری که ظاهر و باطن در آن نشئه یکی می‌گردد و باطن، همان ظاهر خواهد بود. برعکسِ دنیا که حقایق باطنی محجوب هستند و صورت‌های دنیایی حجاب عالم غیب و معنویت‌اند ولی هرچه به قیامت نزدیک‌تر شویم زمینه‌ی ظهور عالم غیب فراهم‌تر می‌شود. در آن زمانی که حضرت آدم(ع) ظهور کرد به همان اندازه عالم غیب امکان ظهور داشت که حضرت آدم(ع) آن را می‌نمایاندند ولی هر چقدر جلو می‌آیید امکان ظهورِ باطن، بیشتر می‌شود تا به حضرت محمد مصطفی(ص) می‌رسد که اوج نمایش سرّی‌ترین ابعاد عالم غیب است. به این معنی باطن، ظاهر می‌شود و ظاهر و باطن به یکدیگر نزدیک می‌گردند تا زمان ظهور حضرت مهدی(عج) که باطنی‌ترین بُعد هستی ظاهر می‌شود و دنیا از حالت دنیایی‌اش - که به حجاب بردن حقایق معنوی بود- به حالت قیامتی نزدیک می‌شود، تا آن‌جا که حتی ساکنان عالم قبر و برزخ امکان حضور در دنیا را پیدا می‌کنند و شمه‌ای از قیامت - که در آن مردگان از قبرها بیرون می‌آیند- نمایان می‌گردد. اصل ظهور باطن مربوط به قیامت است و قرآن در وصف آن می‌فرماید: «تَطَّلِعُ عَلَی الْاَفْئِدَة»(84) افئده جمع فؤاد به معنی قلب و جنبه‌ی باطنی انسان است. می‌فرماید آنچه در قلب‌ها است طلوع می‌کند و ظاهر می‌شود و عملاً جنبه‌های غیبی انسان‌ها، ظهور می‌یابد.
از ابتدای خلقت همین طور سنتِ ظهور باطن ادامه دارد تا در آخرالزمان و با ظهور حضرت صاحب الامر(عج) به اوج خود می‌رسد. به طوری که در اوج خفا، اوج ظهور محقق می‌شود. آخرالزمان چنین شرایطی است که اگر از جهت ظلمات، در جبهه‌ی اشقیاء هرگونه معنویتی مورد انکار قرار می‌گیرد و فرماندهی آن جبهه با دجّالی است که یک چشم دارد و فقط محسوسات را می‌نگرد، در جبهه‌ی سُعداء نیز فرماندهی با کسی است که حقیقت او در باطنی‌ترین بُعد هستی جای دارد و از آن جایگاه ظهور کرده است. در چنین شرایطی که باطن‌ها آشکار می‌شود منافق نمی‌تواند به نفاق خود ادامه دهد و باطنش آشکار می‌شود. به طور کلی شرایط طوری خواهد‌شد که جنبه‌هایی از مخلوقات که عالم غیب و باطن را به حجاب می‌برند ضعیف و جنبه‌های ظهور بواطنِ غیبی شدید می‌گردد و بر این اساس آخرالزمان را مرز بین دنیا و قیامت می‌دانند. اكثر مردم دنیا اگر بفهمند در آخرالزمان چه اتفاقاتی واقع می‌شود طالب آن هستند، مگر کافران. انسان‌های مؤمن به حقایق معنوی آرزو می‌کنند كه آخرالزمان هر چه زودتر واقع شود تا در عالمی گسترده‌تر از عالمی که فعلاً در آن هستند زندگی کنند و جلوات حاکمیت حق در امور فردی و اجتماعی را درک نمایند.