عوامل پدید آمدن و رشد نهضت‌هاى دفاع از زن در جهان معاصر، به ویژه در كشورهاى غربى چیست؟
(84) در این زمینه، پژوهشگران تحقیق‌هایى كرده، و عواملى را بر شمرده‌اند. به طور خلاصه مى‌توان گفت: سه عامل اساسى در به پدیدآمدن و رشد نهضت‌هاى دفاع از حقوق زن بیش‌ترین تأثیر را داشته است:
1. هوسرانى و شهوت‌طلبىِ مردان: شكّى نیست كه در هر یك از جوامع و فرهنگ‌هاى بشرى و به ویژه در نظام‌هاى دینى، زنان كم و بیش قید و بندهایى از قبیل «حجاب» داشته‌اند. مردان شهوت پرست در صدد برآمدند تا با عناوین فریبنده‌اى چون «حقوق زن» و «آزادى زنان» آنان را از آن قید و بندها رها سازند و از خانه‌ها بیرون بكشند و بدین ترتیب، به ارضاى هرچه بیش‌تر شهوت‌هاى حیوانى خود بپردازند.
2. بهره‌كشى اقتصادى از زنان: پس از صنعتى شدن كشورهاى غربى، سرمایه‌داران و كارفرمایان به جست و جوى نیروى كار ارزان برخاستند و چون زنان تا آن زمان و در آن ممالك، درآمدى نداشته، به طور طبیعى مى‌پذیرفتند كه مزدى كم‌تر از مردان به آنان بپردازند، كارخانه‌داران در صدد سوءاستفاده از این وضع برآمدند. شعارهایى از قبیل: «زنان باید آزاد باشند؛ در چهاردیوارى خانه محصور نمانند؛ استقلال اقتصادى داشته باشند و در صحنه‌هاى
﴿ صفحه 333 ﴾
اجتماعى به كار و سازندگى مشغول شوند»، دستاویز خوبى براى كارخانه‌داران بود تا به این وسایل بتوانند زنان را به محیط كارخانه‌ها بكشانند و از آنان بهره‌بردارى اقتصادى كنند.
3. استفاده از آراى سیاسى زنان: در نظام‌هاى مردم‌سالار (دموكراتیك) كه مدّعىِ اتّكاى حكومت بر آراى مردمند، جاه‌طلبان و شیفتگان قدرت، چون زنان را انعطاف‌پذیرتر و تأثیر تبلیغ‌ها را در آنان بیش‌تر مى‌یافتند و از طرفى نیازمند آراى بیش‌ترى بودند، كوشیدند تا آنان را به میدان اجتماع و سیاست وارد كنند و با فریفتن و تحت تأثیر قرار دادنِ آنان، آراى بیش‌ترى به دست آورند و بر اریكه قدرت تكیه زنند.