جامعهای که مشغول مدرنترین ابزارها شد و از خدا و جهتگیریهای متعالی خود غافل شد مصداق این شعر است که
هر چه بالاتر رود احمقتر است
استخوان او بَتَر خواهد شکست
چون همواره میدود و باز با سرعت بیشتر میدود ولی به سوی مرداب. وقتی هدفْ داشتنِ مدرنترین ابزار شد، به صِرف داشتن مدرنترین وسیله دلخوش میشویم و آن را مقصد میگیریم و از مقصد باز میمانیم، در این رویکرد بهجای آنکه ابزار در اختیار ما باشد ما در اختیار آن قرار میگیریم. در حالی که اگر جایگاه هر ابزاری را در مقایسه با هدف توحیدی خود تعیین کنیم در آن حال تکنولوژی در اختیار ما است و ما سوار آن هستیم و نه آن سوار ما. و مفیدبودن و مضربودن تکنولوژی در رابطه با مقصد توحیدی ما خود را مینمایاند. ولی اگر به جای مقصد توحیدی، رفاه دنیایی مقصد ما شد ممکن است مضرترین وسیله را به عنوان مفیدترین ابزار و تکنیک وارد زندگی خود کنیم و از آثار منفی آن محجوب گردیم.
تربیت دینی از آن جهت کارساز است که به انسانها تذکر میدهد از وسایل زندگی در حدّی که شما را کفایت میکند استفاده کنید و حرص بهترین ابزارداشتن را از ذهن و فکر خود بیرون نمائید، زیرا بسیاری مواقع این بهترینها، بهترینِ وَهمی است و در عمل فایدهای بیش از آنچه ابزارهای قبلی برای ما داشتند، ندارند، به عبارت دیگر بهترینهای عبث و بیهودهاند. حضرت هود (ع)در همین رابطه به قوم خود که گرفتار تجمل شده بودند میفرمایند: «أَتَبْنُونَ بِكُلِّ رِیعٍ آیَةً تَعْبَثُونَ»؛(13) آیا بر هر بلندی بنایی لغو و بیهوده میسازید؟ در ذیل این آیه از رسول خدا(ص)داریم: «هرچیز که ساخته شود روز قیامت وبال صاحبش میباشد مگر آن مقداری که چارهای از آن نیست.» در این توصیه ما را متوجه آفت حجابِ ابزارها و غفلت از هدف اصلی مینمایند که هر چیزی در راستای نزدیکی به هدفِ توحیدی ما نباشد، عبث است هر چند از جهت هوسِ ما مفید باشد.
در رابطه با آیه فوق در خبر داریم رسول خدا(ص)از محلی عبور میکردند در مسیر خود خانهای را دیدند که در جایی بلند بنا شده - ظاهراً حالت ویلایی داشته است- پرسیدند مال کیست؟ عرض کردند مال فلانی. باز پرسیدند تا این که صاحبش آمد، همین که حضرت با او روبهرو شدند رویشان را از آن فرد برگرداندند، عرض کرد یا رسولالله آن ساختمان مال من است، حضرت رویشان را از او بر گرداندند و به او محل نگذاشتند و رفتند. از نوع رفتار حضرت مشخص شد ایشان از ساختن آن بنا به آن شکل ناراحت شدهاند، صاحب آن بنا آن را خراب کرد، پیامبر(ص)خوشحال شدند و دعایش کردند. اینجا بود که فرمودند: «هرچیزی که ساخته شود، روز قیامت وبال صاحبش میباشد مگر آن مقداری که چارهای از آن نیست.» ملاحظه بفرمائید رسول خدا (ص)در عین این که در برنامه خود بنا داشتند جهان بشری را با اسلام آشنا کنند و میخواهند اسلام جهانی شود، اینگونه با ابزارها برخورد میکنند که فقط در حدّی که نیاز ما را برطرف کند باید به آنها تن داد وگرنه هدف ما میشود ساختن ابزار مدرن، چیزی که فرهنگ غرب گرفتار آن شد. به اسم تجدد و ترقی سراسر زندگی آنها تبدیل به تجمل و غفلت شده است.