در بحث احضار روح هم موضوع باید درست بررسی شود، چون در واقع در احضار روح، روحی احضار نمی‌شود و پای شیطان در میان است. حتی همان‌هایی که به گفته خودشان احضار روح می‌کنند، می‌گویند؛ ابتدا می‌گوییم خودت را معرفی کن اگر معرفی نكرد می‌فهمیم شیطان آمده است، بساط را جمع می‌کنیم، چون کار خطرناک می‌شود.
یکی از همین افراد می‌گفت با این‌که در عملیات احضار روح، روحی که آمد خود را معرفی نکرد، باز هوس كردم ادامه دادم، به قول خودش طوری دست آن‌ها افتاده بود که به‌راحتی در جسم و روحش تصرف‌ها می‌کردند، می‌گفت: یك مرتبه کیفی را که دستم بود آن‌قدر سنگین می‌كردند كه نمی‌توانستم از زمین بلند کنم، یا می‌گفت وسط جمعیت قلقلکم می‌کردند و موجب آبرو ریزی می‌شدند. می‌گفتند باید بروی زباله‌دانی‌ها را تمیز کنی و شده بودم یک آدم خُل و چل. می‌گفت: می‌خواستم غذا بخورم هنوز دو لقمه نخورده بودم می‌گفتند پا شو برو غذاها را بیانداز توی سطل زباله، و خلاصه از او یک آدم این‌چنینی ساخته بودند. چه كسی شروع كرد؟ جز این‌که خودش به آن‌ها میدان داد؟ ولی چون آدم خوبی بود و خداوند می‌خواست فقط او را تنبیه کند، یك مرتبه رفته بود خدمت یکی از علماء سادات، ناخودآگاه شروع كرده بود قضیه‌اش را برای آن آقا تعریف کند آن عالم هم به نور علم و سیادتش تأثیر لازم را می‌گذارد و او را در پناه خود می‌گیرد. می‌گفت: در حینی که در خدمت آن آقا بودم داد می‌زدند پاشو بیا بیرون. آن عالِم آن شب هم او را نگه داشت تا صُور ذهنیه او از تأثیر آن‌ها آزاد شود و به لطف الهی نجات یافت. با این همه تا مدتها مشکل داشت به طوری که ظاهرش هم دیگر ظاهر انسان‌های معمولی نبود.
باید در رابطه با احضار روح با هوشیاری بیشتری تأمل بفرمائید، حال چه آن روح خود را معرفی کند و چه نکند، فرق نمی‌کند، در هر حال حضور شیطان در میان است، با این تفاوت که ابتدا میدان حضور خود را در ما امتحان می‌کند و سپس وارد می‌شود.
ممکن است در احضار روح اراده کنید مثلاً روح پدربزرگتان حاضر شود و شما سؤال کنید اگر پدربزرگ من هستی بگو چند پسر و چند دختر داشتی، و او هم همه را درست بگوید و شما فکر کنید پس واقعاً روح پدربزرگتان است که حاضر شده، در حالی که شیطان است و او می‌داند پدربزرگ شما چند فرزند داشته، همان‌طور که همین حالا شیطان ناظر اعمال ما است و کارهای ما را زیر نظر دارد.(23)
ممکن است از روحی که احضار کرده‌اید سؤال کنید آن‌جا چه خبر و او هم شروع کند از واقعیات برزخ و قیامت برای شما بگوید، و شما تصور کنید چون شیطان از برزخ و قیامت سخن نمی‌گوید پس باید آن روح، یک روح واقعی باشد که احضار شده است. در حالی که شیطان به وضع شما نگاه می‌کند، اگر دید از طریق باورهای مذهبی می‌تواند شما را به خودش مشغول کند همان طریق را دنبال می‌کند، مهم آن است که شما را مشغول همین چیزها بکند. به فرمایش آیت‌الله دستغیب«رحمة‌الله‌علیه»؛ «گاهی شیطان برای مشغول‌کردنِ ما در دل ما وسوسه می‌کند که کتابی در ردّ شیطان بنویسیم».(24)
عمده آن است که متوجه باشیم هیچ روحی اذن ندارد که با طرفند‌هایی مثل احضار روح، از آن عالَم به طرف ما بیاید هر کس آن دنیا مشغول اعمال خودش می‌باشد، مگر آن که خداوند به او اذن دهد تا با ما ارتباط پیدا کند و آن هم ربطی به کارهایی مثل عملیات احضار روح ندارد.
چون در احضار روح گرفتار شیطان می‌شویم به ما فرموده‌اند حرام است و موجب از بین رفتن فرصت‌هایی است که می‌توان در آن فرصت‌ها به معارف عالیه و اخلاق حسنه دست پیدا کرد.
موضوع مِدِیوم یا واسطه با احضار روح متفاوت است در مدیوم به روحی که آماده سیر در عالم غیب است گفته می‌شود به آن عالَم سیر کند و از عوالم غیب خبرهایی بیاورد که این ربطی به احضار روح ندارد، هرچند ممکن است این عمل را هم تحت عنوان احضار روح به شمار آورند ولی این غیر از احضار روحی است که امروزه با روش‌هایی خاص مثل میز احضار روح یا استکان انجام می‌دهند. علامه حسینی تهرانی در کتاب معاد شناسی می‌فرماید: برادر علامه طباطبایی«رحمة‌الله‌علیهما» یک شاگردی داشتند که در نزدشان فلسفه می‌خواند و می‌توانست با ارواح بسیاری از علماء ارتباط برقرار کند و داستان‌هایی از ارتباط او با علماء نقل می‌کنند.(25) إن‌شاءالله ادامه بحث را در جلسه بعد دنبال فرمائید.
«والسلام علیكم و رحمةالله و بركاته»