بدن وسیلهای برای استكمال روح است. حال اگر این وسیله دیگر برای روح قابل استفاده نباشد، روح از آن منصرف میشود. این نوع انصرافِ روح از بدن به صورت «مرگ» ظاهر میشود، حال به دو شكل روح از بدن منصرف میشود و آن را ترک میکند، یكی به این صورت كه روح دیگر نیاز به بدن نداشته باشد و در آن حدّ که لازم بوده از بدن خود استفاده کرده باشد، مثل پیرمرد یا پیرزنی که قلبش از كار میافتد، حال اگر قلبش را تحریک کنید و شوک دهید، كلیهاش یاری نمیكند و از كار میافتد و اگر كلیه را مدد كنید، عضو دیگری شروع به ناسازگاری میكند، چون روح یا نفسِ او به صورت تکوینی میخواهد از بدن منصرف شود و این انصراف از یک عضوی شروع میگردد. نوع دیگرِ انصرافِ نفس از بدن به علت مشکلی است که برای بدن پیش میآید، مثل نقصانی که در حوادث رانندگی و یا در حوادث غیرطبیعی دیگر برای بدن انسان پیش میآید، در این حالت هم اگر بدن طوری خراب شد که برای روح قابل استفاده نبود، روح از بدن منصرف میشود.
اگر به هر دلیل روح نتوانست بر بدنِ خود نظر كند و آن را تدبیر نماید، یا به جهت نوع اول یا به جهت نوع دوم، دیگر مرگ را باید به عنوان واقعیت پذیرفت، چون موضوعِ انصراف روح در میان است و روح چیزی نیست که در کنترل ما و یا در کنترل پزشک باشد، در چنین حالتی نباید مرگ خود را با دستگاههایی که در پزشکی بهکار میگیرند سختتر كنید، تا آنجا که گاهی به خاطر ترس از مرگ، همهی زندگی را صرف رفتن از یک پزشک به پزشک دیگر نمایید. باید متوجه باشیم پناه بردن به دستگاههای فرار از مرگ، زندگی و مرگ را سختتر میكند، ولی مرگ را نمیتوان از بین برد، زیرا هدف خلقت ما در دنیا برای این نبوده که برای همیشه این بدن را داشته باشیم تا ما هدف خود را برای همیشه حفظ بدنمان قرار دهیم. هنر آن است كه بدن را به عنوان ابزاری موقت بنگریم و از موقتی بودن آن غفلت نكنیم و هر چیزی كه میخواهد موقتی بودن این بدن را از ما پنهان كند، یك حیله بشناسیم، زیرا ما را از درست روبهروشدن با مرگ محروم میکند. امیرالمؤمنین(ع) به فرزندشان تذکر میدهند: «یا بُنَی إنّکَ إنَّما خُلِقْتَ لِلْاخِرَةِ لا لِلدّنْیا وَ لِلْفَناءِ لا لِلْبَقاء وَ لِلْمُوتِ لا لِلْحَیاةِ»(14) ای فرزندم! حقیقت این است که تو برای آخرت آفریده شدهای و نه برای دنیا و برای فنا آفریده شدهای و نه برای بقاء و برای مردن آفریده شدهای و نه برای زندهماندن و لذا در ادامه میفرمایند: «یا بُنَی اَکْثِرْ مِنْ ذِکْرِالْموت» فرزندم! بسیار به یاد مرگ باش.