گـذرانـدن مـاه رمـضـان بـا عـبـادت ، بـا روزه دارى ، بـا تـوسـل و ذكر و خشوع و ورود در روز عید فطر، براى مؤمن یك عید به معناى حقیقى است . ایـن عـید از جنس جشنهاى مادى دنیوى نیست ؛ این عیدِ رحمت خداست ؛ این عیدِ مغفرت الهى است ؛ این عیدِ شكر و سپاس مردمى است كه موفق شده اند ماه رمضان را با عبادت حق و با ورود در ضیافت پُرشكوه الهى به سلامت و عافیت بگذرانند و در ماه رمضان در حد وسع و توان و امـكـان خـود، از ذكـر و دعـا و توسل و خشوع و روزه و نماز بهره ببرند. این عیدِ مسلمانانى اسـت كه پایان یك دوره ى عبادت و ریاضت را با امید مغفرت و پاداش الهى به روز فطر رسانده اند.
روایتى است از ((سُوَیْدُ بْنُ غَفَلَةَ )) ـ كه از دوستان امیرالمؤمنین است و درباره ى او ایـن طـور گـفـته اند كه ((من كان من اولیاء امیرالمؤمنین ))؛ از نزدیكان امیرالمؤمـنـیـن بـوده اسـت ـ كـه مـى گـوید روز عید فطر در خانه ى امیرالمؤمنین بر او وارد شدم . ((فـَإِذَا عـِنـْدَهُ فـَاثـُورٌ))؛ در مـقـابـل او سـفـره یـى گـسـتـرده شـده بود و حضرت مـشـغـول غـذا خـوردن بـودنـد. ((وَ صـَحـْفـَةٌ فـِیهَا خَطِیفَةٌ وَ مِلْبَنَةٌ))؛ غذاى بسیار متواضعانه یى در مقابل حضرت گذاشته شده بود. ((خَطِیفَة )) غذایى است كه در حـداقـل امـكـان بـراى كـسـى تهیه مى شود؛ مثلا مقدارى شیر و مقدارى آرد مخلوط مى كردند؛ غذاى كاملا فقیرانه . ((فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ یَوْمُ عِیدٍ وَ خَطِیفَةً)؛ عرض كـردم یـا امـیـرالمـؤمـنـیـن ! شـمـا روز عـیـد چـنـیـن غـذاى كـم اهـمیت و كم ارزشى مى خورید؟ مـعـمول این است كه در روزهاى عید، مردم بهترین غذاهاى خود را مى خورند؛ شما به این غذا اكـتـفـا كردید؟ ((فَقَالَ إِنَّمَا هَذَا عِیدُ مَنْ غُفِرَ لَهُ))؛ فرمود امروز، روز عید است ؛ اما بـراى كـسـانـى كـه مـورد مـغـفرت الهى قرار گرفته باشند. یعنى عید بودنِ امروز به خـوردن غـذاهـاى رنـگین و دل خوش كردن به شادى هاى كودكانه نیست ؛ این عید واقعى است بـراى كـسـانـى كـه بـتـوانـنـد و تـوانـسـتـه بـاشـنـد مـغـفـرت الهـى را بـراى خـودشـان تـحـصـیـل كـنـند. در یك جمله ى دیگر امیرالمؤمنین فرمود: ((إِنَّمَا هُوَ عِیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صـِیـَامـَهُ وَ شـَكـَرَ قـِیَامَهُ))؛ عید فطر، عید است براى كسى كه خدا روزه ى او را مورد قـبـول قـرار دهـد و نماز و عبادت او را مورد شكر و سپاس خود قرار دهد. ((وَ كُلُّ یَوْمٍ لَا تـَعـْصـِی اللَّهَ فِیهِ فَهُوَ یَوْمُ عِیدٍ))؛ آن روزى كه من و شما این توفیق را پیدا كنیم كه هیچ معصیتى از ما سر نزند، روز عید و شادمانى است .
البـته گفته شده است در عید فطر به یكدیگر تحیت بگویید، لباسهاى تازه ى خود را بـپـوشید، آن روز را روز عید و شادمانى بدانید؛ اما جوهر این عید عبارت است از توجه به معنویت و طلب مغفرت و درخواست رحمت پروردگار.(173)