قرآن در توجه به حیات قیامتی انسان، می‌فرماید: «لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادی كَما خَلَقْناكُمْ اَوَّلَ مَرَّة»(113) شما به‌تنهایی به‌سوی ما خواهید آمد همانگونه كه اول بار شما را آفریدیم. در آیه‌ی 166 سوره‌ی بقره در مورد قیامت می‌فرماید: «تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْاَسْباب» در آن عالم وسایل و اسباب منقطع می‌گردند و سلسله‌ی نسبت‌های اعتباری و اجتماعی بین انسان و سایر انسان‌ها و اشیاء نیز از هم گسسته می‌شوند و در آیه‌ی 101 سوره‌ی مؤمنون همین موضوع را این‌طور تأكید می‌كند که: «فَلااَنْسابَ بَیْنَهُمْ یَؤْمَئِذٍ» در قیامت نسبتی بین انسان‌ها نیست. چنانچه در آیه‌ی 265 سوره‌ی بقره می‌فرماید: «لا بَیْعٌ فیهِ وَ لا خُلَّه» در آن شرایط نه دوستی مطرح است و نه معامله‌ای باقی می‌ماند. پس همه‌ی كمالات باید در دنیا فراهم شود و لذا حضرت‌علی(ع) در خطبه‌ی 4 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «اِنَّ الْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لا حِسابٌ وَ غَداً حِسابٌ وَ لا عَمَلٌ». امروز روز عمل است و حساب و جزائی در آن نیست و فردا روز حساب است و امکان عمل در آنجا وجود ندارد. شاید بتوان گفت دقیق‌ترین نگاه به انسان نگاهی است که در آیات فوق و سخن حضرت مولی الموحدین(ع) مطرح شده تا بتوانیم انسان را در ابدیتش، بدون هر گونه نسبت و اعتباری بنگریم و در این دنیا با دیدی او را تعریف نمائیم که در ابدیت هست.
همان‌طور كه جهان هستی مشتمل بر عالم طبیعت و عالم مثال و عالم عقل است، انسان‌ها نیز این عوالم سه‌گانه را در طول یكدیگر طی می‌كنند و در یكی از این مراتب سه‌گانه قرار می‌گیرند. چنانچه حضرت علی(ع) فرمودند: «النّاس ثَلاثَهٌ؛ عَالِمٌ رَبَّانِیٌّ، مُتَعَلِّمٌ عَلَی سَبیلِ نجَاةٍ وَ هَمَج رَعَا»(114) مردم سه گروه‌اند، عالم ربّانی و متعلّمی که در مسیر نجات است و انسان‌های سرگردان. كه اولی در تجرد عقلی و دومی در وسط راه، و سومی - یعنی هَمج رعا - در طبیعت مانده است. و امام ششم فرمودند: «نَحُنُ الْعُلَمَاء و شیعتُنا المتعلّمون وَ سائِرالنّاس همج»(115) عالِمان دین ماییم و شیعیان ما از متعلّمین و دیگران از زمره‌ی سرگردانان هستند. قرآن همین تقسیم‌بندی را به نحوه‌ای دیگر متذکر می‌شود و می‌فرماید: «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِیرُ»(116) ما این كتاب را به عنوان میراث به گروهی از بندگان دادیم اما آنها پس از دریافت كتاب سه گروه شدند، برخی از آنها ظلم كردند و نپذیرفتند و خود محور شدند و گروه دوم در حد وسط قرار داشته از طبیعت فراتر آمدند و مشغول اصلاح خود‌اند و گروه سوم كسانی‌اند كه به اذن الهی گوی سبقت را از همگان ربوده و از فضل بیكران خداوند بهره‌مند گشته‌اند.