دربحث هایی که در رابطه با مقام حضرت حجت(عج) داشته‌ایم(49) و شاید اساسی‌ترین نکته در شناخت امام زمان(ع) باشد، مسئله واسطه فیض بودن امام‌زمان(ع) است و لذا در دعای ندبه عرض می‌کنیم: «اَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الاَرْضِ وَالسَّماءِ» کجاست آن وجود مقدسی که سبب اتصال بین زمین و آسمان است و آسمان و زمین به واسطة او به همدیگر متصل‌اند. یعنی او واسطه است تا انسان‌های زمینی آسمانی شوند.
مقام واسطة فیض یعنی مقامی که عامل ظهور حقایق عالم اعلی بر جان انسان‌ها است. حضور انسان کامل یعنی حضرت حجت(عج) در هستی، به عنوان واسطه فیض هستی، مثل نحوه حضور جان در بدن است. نفس یا «منِ» شما در«بدنِ»تان علاوه بر این‌كه عامل حیات شماست، در همه جای بدن شما حاضر است، و نیز دارای تعیّن خاص است، یعنی موجب شده که شما به عنوان یک شخص خاص معلوم باشید و نه به عنوان یک معنی کلی. حضور همه جایی امام، حضوری نیست كه موجب غیبتی در جایی بشود. به عنوان مثال یك صندلی این جا كه هست بقیه جاها نیست، یعنی تعیّنی دارد كه به جهت آن تعیّن، بودنِ آن در جایی، آن را از بودن در جاهای دیگر باز می‌دارد و لذا انجام كاری آن را از انجام كار دیگری باز می‌دارد. حضور و ظهور حضرت مثل حضور و ظهور نفس در بدن است، چون او انسانُ الْکُلّ یا انسان کامل است و مقام جامعیت همة اسماء الهی است و لذا تمام مراتب مادون هستی در نزد او و در قبضة وجود او و مستغرقِ در اوست. حضرت صادق(ع) می‌فرمایند: «نَحْنُ السَّبَبُ بَینَکُمْ وَ بَینَ‌الله(»(50) یعنی؛ ماییم سبب و طریق بین شما و خدای(. یا در دعای عدیله اظهار می‌داری: «بِبَقائِه بَقِیَتِ الدُّنْیا و بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَری، و بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الارْضُ و السَّماءُ».(51) یعنی؛ به بقای او دنیا باقی است و به دست او مخلوقات رزق می‌گیرند و به وجود او زمین و آسمان ثابت و پای برجایند. که البته فهم درست واسطة فیض‌بودن آن مقام، فهم حساس و دقیقی است.
عمده مشكلات ما در امام شناسی، مثل مشکلات ما در خداشناسی است، همان طورکه در ابتدای امر می‌خواهیم یک کیفیت محدود از خدا را بشناسیم و به همان قانع شویم، و همین موجب محرومیّت ما از شناخت خدای واقعی می‌شود، عین این مشکل را در رابطه با امام شناسی داریم که یک تصورمحدودی از حضرت حجت(عج) داریم، در حدی که مقام عظمای واسطه فیض او را درحدّ بدن آن حضرت محدود می‌کنیم و از آن همه معارفی که می‌توانیم در این رابطه به‌دست آوریم خود را محروم می‌نماییم، البته امام(ع) بدن دارند ولی مقام امام محدود به بدن نیست، حتی فوق ملائکه است.