تربیت
Tarbiat.Org

جایگاه و معنی واسطه فیض
اصغر طاهرزاده

جایگاه امام معصوم بعد از رسول خدا (ص)

بحث امامت باید هم از نظر عقلی و هم از نظر قرآنی برای ما خوب روشن شود. وقتی قرآن می‌فرماید: «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اَطِیعُوا الله وَ اَطِیعُوا الرَّسُول وَ اُولِی الْاَمْرِ مِنْكُمْ»(7) یعنی؛ ای مؤمنین! از خدا اطاعت كنید و نیز از رسول خدا و از «اولی‌الامر» اطاعت كنید. طبق این آیه علاوه بر خدا و رسول او، كسانی هستند كه باید از آنها نیز اطاعت كرد، از طرفی طبق فرمان خدا اگر اولی‌الامر معصوم نباشد و ما به او رجوع و از او اطاعت كنیم، مسلماً ما را گمراه می‌كند و خدا هم ما را به كسی كه گمراه كند ارجاع نمی‌دهد. پس باید این اولی‌الامر معصوم باشد، و از طرفی او غیر از پیغمبر است، چون فرمود از پیغمبر و از اولی‌الامر اطاعت كنید. پس خود قرآن انگشت اشاره‌اش را بر این موضوع گذارده است كه بعد از نبی كسانی هستند كه هم باید معصوم باشند و هم باید از آن‌ها اطاعت شود و برای کامل‌کردن هدایت ما در جهت پیداكردن مصداق همان «اولی‌الامر» كه حتماً باید معصوم باشند، خود قرآن فرموده است كه «اهل بیت» معصوم‌اند. پس در واقع از یك طرف می‌فرماید از كسانی اطاعت كنید كه شما را گمراه نكنند، و از طرف دیگر می‌فرماید: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیرًا»(8) یعنی؛ خداوند اراده كرده است اهل‌ بیت را از هرگونه آلودگی پاك نماید. پس مشخص است كه بعد از نبی باید از چه كسانی اطاعت شود زیرا مسلمانان جهت درست‌فهمیدن دین و استفاده از كمالات معنوی آن، به آن‌ها نیازمندند و آن‌ها هم با تمام وجود به انسان‌ها كمك می‌كنند و شما مؤمنین نیز باید از آن‌ها اطاعت كنید تا زمینة راهنمایی آن‌ها در جامعه فراهم گردد.
منظور این‌كه در بحث امام‌شناسی به شكل مفصل مشخص می‌شود كه بعد از نبی، عده‌ای هستند كه حقیقت قرآن را می‌دانند و ما برای هدایت خود نیازمندیم كه به آن‌ها رجوع كنیم. در سوره واقعه می‌فرماید: «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِیمٌ، فِی كِتَابٍ مَّكْنُونٍ، لا یَمَسُّهُ إِلاّ الْمُطَهَّرُونَ»(9) یعنی؛ آن قرآن، قرآن كریمی است در كتاب مكنون و در كتابی پنهان و كسی نمی‌تواند به آن دست پیدا كند مگر مطهرون، آن‌هایی كه عین طهارت‌اند كه طبق آیه 33 احزاب، همان اهل‌البیت(ع) می‌باشند و تنها این‌ها می‌توانند با حقیقت قرآن تماس بگیرند. پس حال كه پیغمبر(ص) رحلت فرموده‌اند، و دیگر مردم نمی‌توانند با آن حضرت كه حقیقت قرآن نزد اوست، ارتباط داشته باشند، عده‌ای هستند كه این مهم را به عهده می‌گیرند و خود خداوند به پیامبر(ص) فرموده ‌آن‌ها را معرفی نماید.
حال كه حتماً در این عالم علاوه بر پیامبر(ص) مطهّرونی هستند كه با حقیقت قرآن تماس می‌گیرند، و از طرف دیگر طبق آیه 59 سوره نساء اولی‌الامرهایی هستند كه ما باید از آن‌ها اطاعت كنیم و باید آن‌ها معصوم باشند، پس هیچ راهی برای نجات، جز راهی كه ما را به ائمه معصومین(ع) برساند، باقی نمی‌ماند و پیامبر خدا(ص) در همین راستا در فرصت‌های متفاوت مسلمانان را بعد از خودشان به اهل‌البیت خودشان می‌خواندند. از طرفی غیر از اهل‌البیت پیامبر(ع)، هیچ یك از خلفا و صحابه پیامبر(ص) نه ادعای معصوم‌بودن دارند و نه ادعای ارتباط با حقیقت قرآن، پس آن‌ها نمی‌توانند از جملة اولی‌الامر ‌باشند. تنها اهل البیت هستند كه می‌گویند ما همان اولی‌الامری هستیم كه باید از ما اطاعت كنید و هیچ دلیل مخالفی كه خلاف ادعای آن‌ها را ثابت كند، وجود ندارد و همه‌چیز دالّ بر تأیید این‌ها بوده است.