تربیت
Tarbiat.Org

پرسش ها و پاسخ ها جلد اول
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

تلازم میان حق و تكلیف

با توجه به معنایى كه از مشروعیت ارائه شد، میان «حق حاكمیّت» و «تكلیف مردم در اطاعت» تلازم و به اصطلاح منطقى، تضایف برقرار است. یعنى وقتى كسى «حق» داشت، دیگران «تكلیف» دارند آن حق را رعایت كنند. براى تقریب به ذهن به این مثال توجه كنید: وقتى مى‌گوییم: پدر حق دارد به فرزندش دستور بدهد، یعنى چه؟ یعنى فرزند باید اطاعت كند.این «حق» و آن «تكلیف به اطاعت» از هم جدا شدنى نیستند. تقدم و تأخرى میان این دو نیست. اگر هم تقدم و تأخرى در نظر بگیریم ثمره عملى ندارد. به هر حال وقتى مى‌گوئیم حاكم «حق» دارد فرمان بدهد، یعنى مردم باید به دستورش عمل كنند. و مكلّف‌اند از وى اطاعت كنند. پس مى‌توان گفت: «مشروعیت» یعنى «حقانیت».
( صفحه 23 )
باید توجه داشت در اینجا فقط قصد روشن ساختن مفهوم «مشروعیت» را داریم، نه چیز دیگر، یعنى گاه در تعریف، فقط مفهوم را توضیح مى‌دهند و گاه در تعریف توجّه به مصادیق خارجى مفهوم، چگونگى تحقق آن مصادیق، مؤلفه‌هاى پیدایش آن مصادیق و امثال آن دارند. اگر بخواهیم به معناى اخیر توجه كنیم، باید وارد مسائل دیگرى مانند معیار مشروعیت، نظرات مختلف درباره آن و دیگر مباحث بشویم؛ ولى اكنون ما فقط در صدد بیان مفهوم هستیم.