آرى مؤمنان حقیقى اگر به دنیا توجّه دارند، توجّهى سطحى و از روى ناچارى است ولى عمق دلشان متوجّه خداست. اگر گاهى به نعمت هاى دنیا توجه مى‌كنند بدین جهت است كه هدیه اى از محبوبشان است اگر از
( صفحه 219)
دست محبوب گلى یا میوه اى به عاشق برسد، آن هدیه براى محب از همه جهان بیشتر ارزش دارد.
اولیاء خدا نه تنها در دنیا به لذّات مادى توجه ندارند، بلكه در آخرت نیز كه مؤمنین متوسط متنعم به نعمت هاى الهى هستند آنان با خداى خویش خلوت مى‌نمایند.
در حدیث معراج مى‌فرمایند:
وَاِذا تَلَذَّذَ اَهْلُ الْجَنَّهِ بِالطَّعامِ وَالشَّرابِ، تَلَذَّذوا اُولئِكَ بِذِكْرِى وَكَلامى وَحَدیثى.(141)
در هنگامى كه اهل بهشت از طعام و شراب بهشتى لذّت مى‌برند، لذت این دسته یاد من و گفتگو با من است.
با اینكه طعام و شرابهاى بهشتى بسیار ارزنده تر از خوردنى ها و نوشیدنیهاى دنیاست و اساساً قابل قیاس با اینها نیست و كسانى كه داراى همت بلند هستند از لذتهاى حرام دنیا چشم مى‌پوشند تا به آن طعام ها و شراب هاى بهشتى برسند، ولى در عین حال آنان كه حلاوت توجه به خدا و انس با او را درك كرده‌اند به آن طعام ها و شراب ها نیز توجه ندارند. «دوست ما را و همه نعمت فردوس شما را».
این مؤمنان حتى از اینكه گاهى به غیر از انس با خدا به چیز دیگرى تلذذ جویند، از خدا طلب مغفرت مى‌كنند. امام سجاد(علیه السلام) در مناجات خود به خدا عرض مى‌كند:
( صفحه 220)
«وَاَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِ لَذَّة بِغَیْرِ ذِكْرِكَ وَمِنْ كُلِ راحَة بِغَیْرِ اُنْسِكَ وَمِنْ كُلِ سُروُر بِغَیْرِ قُرْبِكَ»(142).
اى خدا، از اینكه از چیزى غیر از یاد تو لذت ببرم آمرزش مى‌طلبم و از هر راحتى جز انس با تو و از هر نشاط و سرورى جز مقام قرب تو طلب مغفرت مى‌كنم.
اینان در ذكر او چه یافته‌اند كه چنین بى اعتنا به دیگر لذایذ شده‌اند؟
پاسخ این سؤال را از آیه «فاذكرونى اذكركم» مى‌توان دریافت و در حدیث معراج نیز به صورت روشن ترى بیان فرمود:
«اَنْظُرُ اِلَیْهمْ كُلَ یَوْم سَبْعینَ مَرَةً».
این در واقع همان چیزى است كه آنان در ذكر خدا یافته‌اند: توجه محبوب به آنها. رزقنا اللّه و ایاكم انشاءا....
اَللهُمَ اجْعَل لِسانَنَا بِذِكْرِكَ لَهِجاً وَقَلْبَنا بِحُبّكَ مُتَیِّماً وَمَنْ عَلَیْنا بِحُسْنِ اِجابَتِكَ.(143)
بار خدایا! زبان ما را به ذكرت گویا ساز و دلمان را از عشق و محبتت بى تاب گردان، و منّت نه بر ما به حسن اجابتت.
( صفحه 221)
(6)
یا مَوْلاى بِذِكْرِكَ عاشَ قَلبى وَ بِمُناجاتِكَ بَرَّدْتُ اَلَمَ الْخَوْفِ عَنّى؛
اى مولاى من، تنها به «یاد» تو دلم «زنده» است و با مناجات تو، درد ترس (فراق) را در خود تسكین مى‌دهم.