دعاهاى منقوله از ائمّه(علیهم السلام) با اینكه گاهى با بیانى بسیار ساده ذكر شده، مشتمل بر مطالب بسیار بلندى است و جا دارد كه انسان در آنها تأمّل نماید و از آنها بهره بر گیرد. هر قدر حال انسان مناسبتر باشد و بیشتر دقت كند، مى‌تواند از این دعاها بیشتر استفاده كرده و توشه برگیرد. گر چه محتواى بعضى از دعاها، همچنین بعضى از آیات قرآن، مطالبى است كه براى ما به درستى قابل درك و فهم نیست و به اصطلاح، از متشابهات به شمار مى‌رود، ولى گاهى توجه به همین مضامین نیز مى‌تواند براى انسان مفید باشد؛ مثلاً، در دعاى افتتاح مى‌خوانیم:
«اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى مِنْ خَشْیَتِهِ تَرْعَدُ السَّمَاءُ وَ سُكّانُها وَ تَرْجُفُ الاَْرْضُ وَ عُمَّارُها وَ تَمُوجُ الْبِحارُ وَ مَنْ یَسْبَحُ فِى غَمَراتِها» ؛
ستایش خدایى را كه آسمان و ساكنانش از خوف او بانگ رعد سر مى‌دهند و زمین و اهلش از ترس او به خود مى‌لرزند و دریاها و هر كه
( صفحه 164)
در اعماق آن شناور است از خشیت وى جوشان و خروشان است.
در قرآن نیز، آمده است:
«یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِكَةُ مِنْ خیفَتهِ» ؛(95)
رعد و جمیع فرشتگان از خوف خدا به تسبیح او مشغولند.
و در جاى دیگر مى‌فرماید:
«یُسَبِحُّ لِلّهِ ما فِى السَّمواتِ وَ ما فِى الارْضِ» ؛(96)
هر چه در آسمانها و زمین است، همه به تسبیح خدا مشغولند.
همچنین مى‌فرماید:
«اِنْ مِنْ شَى اِلاّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لاتَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُمْ» ؛(97)
موجودى نیست جز آنكه به تسبیح و ستایش او مشغول است ولى شما تسبیح آنها را نمى‌فهمید.
اینها مواردى است كه ما از درك كامل آنها عاجزیم. مفسّران نیز معمولاً معتقدند كه این آیات و ادعیه از متشابهاتند. گاهى نیز برخى به قدر فهم خود توجیهاتى مى‌كنند. اما در هر صورت، اینها از یك واقعیت، كه رابطه بین خدا و مخلوقات است، حكایت دارد. این رابطه را مى‌توان به یك جاذبه قوى تشبیه كرد؛ خدا تكویناً بندگان خویش را به سوى خود مى‌كشاند و هر موجودى به اندازه شعاع وجودى و به قدر علم و ادراك خود تكویناً رابطه بین خود و خدا را درك مى‌كند. خداوند در بین همه
( صفحه 165)
موجودات به انسان امتیاز خاصى داده كه مى‌تواند از این رابطه تكوینى آگاهى یابد. او مى‌تواند با اختیار خود، این رابطه را تقویت نماید و به سوى او برود.