تربیت
Tarbiat.Org

جایگاه رزق انسان در هستی
اصغر طاهرزاده

رزق حرام، همان رزق توست كه آن را حرام كردی

قال الرضا(ع): « اتَّقِ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ وَ أَجْمِلْ فِی الطَّلَبِ وَ اخْفِضْ فِی الْكَسْبِ وَاعْلَمْ أَنَّ الرِّزْقَ رِزْقَانِ فَرِزْقٌ تَطْلُبُهُ وَ رِزْقٌ یَطْلُبُكَ فَأَمَّا الَّذِی تَطْلُبُهُ فَاطْلُبْهُ مِنْ حَلالٍ فَإِنَّ أَكْلَهُ حَلَالٌ إِنْ طَلَبْتَهُ فِی وَجْهِهِ وَ إِلاّ أَكَلْتَهُ حَرَاماً وَ هُوَ رِزْقُكَ لابُدَّ لَكَ مِنْ أَكْلِهِ».(102)
امام رضا(ع) می‌فرمایند: در طلب رزق تقوا پیشه كن و به اختصار راضی باش و در كسب مال، دستِ پایین را بگیر و بدان كه رزق دو نوع است؛ رزقی كه به دنبال تو است و رزقی كه تو به دنبال آن هستی، پس آن رزقی كه تو به دنبال آن هستی، از طریق حلال آن را دنبال كن كه اگر آن را از راه درست طلب كرده باشی برایت حلال است و إلاّ اگر از راه حرام به‌دست آورده باشی، استفاده از آن حرام است، از طرفی آن رزق تو است - چه حلال، چه حرام - و حتماً تو از آن استفاده خواهی كرد.
ملاحظه می‌فرمایید چگونه حضرت رضا(ع) در آخر این روایت تأكید می‌كنند آن رزقی هم كه به صورت حرام مصرف كرده‌ای چیزی جز رزق تو نبوده است مگر این‌كه آن را به صورت حرام به‌دست آوردی و مصرف نمودی و در نتیجه حالا باید حساب حرام‌خواریِ آن را بدهی لذا است كه در حدیث ذیل وجود مقدس پیامبر(ص) ما را متذكر همین نكتة اخیر می‌كنند و می‌فرمایند:
«أَلا إِنَّ الرُّوحَ الْأَمِینَ نَفَثَ فِی رُوعِی أَنَّهُ لا تَمُوتُ نَفْسٌ حَتَّى تَسْتَكْمِلَ رِزْقَهَا فَاتَّقُوا الله وَ أَجْمِلُوا فِی الطَّلَبِ وَ لا یَحْمِلَنَّكُمُ اسْتِبْطَاءُ شَیْ‏ءٍ مِنَ الرِّزْقِ أَنْ تَطْلُبُوهُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ مَعْصِیَةِ‌اللهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لا یُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلاّ بِطَاعَتِهِ، قَدْ قَسَّمَ الْأَرْزَاقَ بَیْنَ خَلْقِهِ فَمَنْ هَتَكَ حِجَابَ السَّتْرِ وَ عَجَّلَ فَأَخَذَهُ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ قُصَّ بِهِ مِنْ رِزْقِهِ الْحَلَالِ وَ حُوسِبَ عَلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ».(103)
یعنی: بدانید كه جبرائیل در روح من دمید كه هیچ‌كس نمی‌میرد مگر این‌كه رزقش را به طور كامل به‌دست می‌آورد، پس تقوای الهی پیشه كنید و در طلب رزق، حریص نباشید و دیر رسیدن رزق، شما را جهت به‌دست‌آوردن آن به معصیت خدا نیندازد، چرا كه آنچه در نزد خدای‌تعالی است به‌دست نمی‌آید مگر به طاعت، حقیقت این است كه خداوند ارزاق را بین خلقش تقسیم نمود، پس هركس به حریم الهی بی‌حرمتی كند و عجله نماید و از طریق غیر حلال آن را به‌دست آورد، رزق حلالش قطع می‌شود در حالی‌كه حساب آن رزق حرام را باید در قیامت پس دهد.
در انتهای روایت فوق می‌فرمایند: اولاً: چیزهایی از معنویت و تعالی در نزد خدا هست كه شرط رسیدن به آن‌ها اطاعت از خدا است و عدم رعایت حلال و حرام موجب خروج از طاعت است. ثانیاً: هر اندازه كه انسان از رزق حرام مصرف كند به همان اندازه از رزق حلالش كم‌ می‌گذارند. ثالثاً: این طور نیست كه حالا به جای رزق حلال از رزق حرام مصرف كرده‌ و دیگر هیچ، بلكه «حُوسِبَ عَلَیْهِ یَوْمَ الْقِیامة» یعنی؛ روز قیامت نسبت به آن رزق حرام باید حساب پس دهد.