11- قرآن از علمی یاد می‌کند که در آخر عمر از یاد انسان می‌رود. می‌فرماید:
«... وَ مِنكُم مَّن یُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَیْلَا یَعْلَمَ مِن بَعْدِ عِلْمٍ شَیْئًا...»(311)
و از شما عده‌ای به سوی عمر طولانی سوق داده می‌شوند تا معلوم شود چگونه بعد از علم، افراد گرفتار جهل می‌شوند.
نکته فوق نشان می‌دهد که ممکن است درس‌خواندة حوزه و دانشگاه آخر عمر عالم نمیرد.
از طرفی در روایات داریم که حضرت صادق(ع) می‌فرمایند:
«إِذَا كَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْعَالِمَ وَ الْعَابِدَ فَإِذَا وَقَفَا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قِیلَ لِلْعَابِدِ انْطَلِقْ إِلَى الْجَنَّةِ وَ قِیلَ لِلْعَالِمِ قِفْ تَشْفَعْ لِلنَّاسِ بِحُسْنِ تَأْدِیبِكَ لَهُمْ»(312)
در روز قیامت خدای عزّوجل عالم و عابد را برمی‌انگیزاند، پس چون آن دو در محضر حق(جل جلاله) قرار گرفتند، به عابد گفته می‌شود به طرف بهشت برو، و به عالم گفته می‌شود بایست و به جهت حُسن تربیت مردم، هر اندازه می‌خواهی آن‌ها را شفاعت کن.
عنایت داشته باشید که عالمی به چنین مقامی می‌رسد که طبق روایات مربوطه «بَعَثَهُ اللهُ یوْمَ الْقِیامَةِ فَقیهاً»(313) در روز قیامت فقیه برانگیخته شود و علمش فراموشش نشده باشد و این آن عالمی است که علمش با جان و قلبش همراه است و در دنیا با چشم دل با حقایق مرتبط بوده، تا آن‌جایی که جای ظهور چشمِ دل است، او بینا و عالم باشد و لذا قرآن در رابطه با حضور در قیامت می‌فرماید:
«مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ»(314)
هرکس با حسنه بیاید ده‌برابرِ آنچه انجام داده پاداش می‌گیرد.
در آیه فوق نفرمود هرکس کار نیک انجام داده چنین و چنان، بلکه فرمود آن‌کس که توانسته باشد آن حسنه را در حین گذر از گذرگاه‌های هول‌انگیز سکرات و برزخ، حفظ کند، چنین نتایجی می‌گیرد، و این همانی است که در موردش فرمود: «بَعَثَهُ اللهُ یوْمَ الْقِیامَةِ فَقیهاً» خداوند او را در قیامت فقیه مبعوث می‌کند. و این عالِم، طوری خود را ساخته است که مرگ، علم او را از او نمی‌گیرد، چون علم او در حدّ حافظه‌اش نبوده است، زیرا قبل از مرگ، در پیری و سپس در مواقف مرگ، انسان هرچه را در حافظه دارد فراموش می‌کند. روایت نشان می‌دهد علم او در مقام و مرتبة قلب بوده است که برایش می‌ماند و به بیان دیگر از علم‌الیقین سیر کرده و به عین‌الیقین رسیده و در این حدّ هم متوقف نشده، بلکه نور عین الیقین همچنان او را جلو برده تا به حق الیقین نایل شده است. حالا این علم در ابدیت او برایش مانده و می‌تواند از آن بهره‌ها بگیرد.