سؤال: حال با توجه با این که میفرمائید، عموم انسانها نیاز به مطالعه دارند آیا تا آخر عمر انسان نیاز دارد مطالعه کند، یا در مرحلهای از عمر دیگر از مطالعهی کتاب بینیاز میشود؟
جواب: هم آری و هم نه. آری انسان باید دائماً و تا آخر عمر كتابِ ذكر داشته باشد. اما اینطور نیست كه تا آخر نیاز داشته باشید كتاب بخوانید تا چیز جدید یاد بگیرید، اگر به لطف الهی خوب شروع كنید، بعد از مدتی كتابها مطلب جدیدی به شما یاد نمیدهد، اما بعد از بیست، سیسال مطالعه و در عالم تفكر به سربردن، احساس میکنید كه انس با كتابها یك معنی دیگری برای شما دارد، و آن عبارت است از قصهی «المؤمن مرآة المؤمن» مؤمن آینه مؤمن است، در کتاب عالمان عالَمدار، عکس خود را مییابید، گویا در آن کتابها شما را به شما مینمایانند. اینجاست كه آرامآرام مایلید با آثار انسانهایی که در موضوعات معرفتی و روحانی جامعاند، بیشتر مأنوس باشید، با امثال مثنوی یا فصوصالحکم و فتوحاتالمکیهی محیالدّین میتوانید بهراحتی مدتهای زیادی زندگی کنید، به خصوص روایات ائمه معصومین(ع) بیشتر برایتان معنی میدهد و آرامآرام إنشاءالله اُنس با قرآن و تدبّر در آیات آن برای شما یک معنی خاص میدهد. دیگر در این مراحل از تفسیر قرآن هم میگذرید، اینجا دیگر فقط قرآن است كه میتواند آن لایههای عمیق جان ما را سیراب کند. بالاترین مقامی كه انسان میتواند زیر این آسمان پیدا كند این است كه زندگیاش «اُنس با قرآن» شود و آن را به عنوان كتاب ذكرِ خود بیابد، إنشاءالله.