تربیت
Tarbiat.Org

اسماء حسنا، دریچه‌های نظر به حق(شرحی بر دعای سحر)
اصغر طاهرزاده

پاورقی ها

1 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
2 - سوره‌ی إسراء، آیه‌ی 110.
3 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 95.
4 - ا‌بن‌طاوس حلى، الإقبال‏بالأعمال، ج 3، ص111. الدعاء فی غرّة ربیع الأول.
5 - همان، ج2، ص 212.
6 - همان، ج2، ص 301.
7 - آداب‏الصلاة، ص 241.
8 - الإقبال، ج 1، ص 249.
9 - همان، ج 2، ص 50.
10 - التوحید للصدوق، ص 143.
11 - التوحید للصدوق، ص 221.
12 - سوره‌ی نمل، آیه‌ی 63.
13 - در رابطه با موضوع اسماء به مقدمه‌ی قیصری بر فصوص الحکمِ محی‌الدین و نیز به کتاب«اسماء حُسنی» از آیت‌الله محمد شجاعی رجوع فرمایید.
14 - التوحید للصدوق، ص 195.
15- صدوق به اسناد خود به سلیمان‌بن‌مهران از امام صادق(ع) از پدرش محمدبن‌على از پدرش على‌بن‌حسین از پدرش حسین‌بن‌على از پدرش على‌بن‌ابیطالب(ع) از رسول خدا(ص) نقل كرد كه آن حضرت فرمودند: خداى تعالى نود و نُه اسم دارد - صد اسم جز یكى - هركس آن را احصا كند داخل بهشت ‌شود و آن‌ها عبارتند از:«اللَّهُ. الْإِلَهُ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ الْأَوَّلُ الْآخِرُ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ الْقَدِیرُ الْقَاهِرُ الْعَلِیُّ الْأَعْلَى الْبَاقِی الْبَدِیعُ الْبَارِئُ الْأَكْرَمُ الظَّاهِرُ الْبَاطِنُ الْحَیُّ الْحَكِیمُ الْعَلِیمُ الْحَلِیمُ الْحَفِیظُ الْحَقُّ الْحَسِیبُ الْحَمِیدُ الْحَفِیُّ الرَّبُّ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ الذَّارِئُ الرَّازِقُ الرَّقِیبُ الرَّءُوفُ الرَّائِی السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ السَّیِّدُ السُّبُّوحُ الشَّهِیدُ الصَّادِقُ الصَّانِعُ الطَّاهِرُ الْعَدْلُ الْعَفُوُّ الْغَفُورُ الْغَنِیُّ الْغِیَاثُ الْفَاطِرُ الْفَرْدُ الْفَتَّاحُ الْفَالِقُ الْقَدِیمُ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ الْقَوِیُّ الْقَرِیبُ الْقَیُّومُ الْقَابِضُ الْبَاسِطُ قَاضِی‌الْحَاجَاتِ الْمَجِیدُ الْمَوْلَى الْمَنَّانُ الْمُحِیطُ الْمُبِینُ الْمُقِیتُ الْمُصَوِّرُ الْكَرِیمُ الْكَبِیرُ الْكَافِی كَاشِفُ‌الضُّرِّ الْوَتْرُ النُّورُ الْوَهَّابُ النَّاصِرُ الْوَاسِعُ الْوَدُودُ الْهَادِی الْوَفِیُّ الْوَكِیلُ‌الْوَارِثُ الْبَرُّ الْبَاعِثُ التَّوَّابُ الْجَلِیلُ الْجَوَادُ الْخَبِیرُ الْخَالِقُ خَیْرُ النَّاصِرِینَ الدَّیَّانُ الشَّكُورُ الْعَظِیمُ اللَّطِیفُ الشَّافِی» (بحارالأنوار، ج 4، ص 186). چنانچه ملاحظه می‌فرمایید اسمِ «الله» که در روایت فوق ذکر شده اگر به حساب آید عدد اسماء به صد می‌رسد در حالی‌که روایت رسول خدا(ص) عدد اسماء را نود و نه ذکر کرده‌اند و این می‌رساند که اسم «الله» که در اول آمده به این معنا نیست که این اسم هم یکی از اسماء نود و نه‌گانه است بلکه به این معنا است که همه‌ی آن اسماء در اسم «الله» هستند همان‌طور که در آخر سوره‌ی حشر می‌فرماید: «هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ» یعنی او که «الله» است خالق و بارئ و مصوّر می‌باشد. ‏
16 - عزیز الله عطاردى‏، مسند الإمام الرضا(ع)، ج‏2، ص 15.
17 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
18 - امام خمینی(رض) تفسیر سوره‌ی حمد، ص 95.
19 - سوره‌ی اعراف،آیه‌ی 180.
20 - حضرت امام خمینی(رض) می‌فرمایند: «نظر در ذات برای اثبات توحید و تنزیه و تقدیسِ آن، غایت ارسال انبیاء و آمال عرفا بوده و قرآن کریم و احادیث شریفه مشحون از علم به ذات و کمالات اسماء الهی است». (چهل حدیث، حدیث 12)
21 - سوره‌ی نور، آیه‌ی 35.
22 - قال رسول الله(ص): «النَّظَرُ إلی علی‌بن‌ابی‌طالب عبادة». (امالی شیخ صدوق، ص 138)
23 - قال رسول الله(ص): «النَّظَرُ إلی الْعالمِ عبادة». (بحارالأنوار، ج 71، ص 73)
24 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 91.
25 - بحار الأنوار، ج‏23، ص 267.
26 - صحیفه‌ی امام خمینی(رض)، ج‏18، ص 517.
27 - به کتاب «راز شادی امام حسین(ع) در قتلگاه» از همین مؤلف رجوع شود.
28 - الكافی، ج‏2، ص 577.
29 - مستدرك‏الوسائل، ج 5، ص 229.
30 - حضرت علی(ع) می فرمایند: «ما رَأَیْتُ شَیْئاً إلَّا وَ رَأَیْتُ اللَّهَ قَبْلَهُ وَ مَعَهُ وَ بَعْدَهُ.»(صحیفه امام، ج‏18، ص: 517)
31 - سوره‌ی یوسف، آیه‌ی 106.
32 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
33 - عنایت داشته باشید که نظر به ذات حق از طریق اسماء الهی غیر از تفکر در ذات خدا است که در روایات از آن منع شده است.
34 - سوره‌ی حدید، آیه‌ی 3.
35 - جهت شرح مطالب فوق؛ به شرح خطبه‌ی 1 نهج‌البلاغه از همین مؤلف مراجعه فرمایید.
36 - «چهل حدیث»، حدیث شماره 12، باب تفکر.
37 - «چهل حدیث»، حدیث شماره 12، باب تفکر.
38 - «کافی»، ج 3، ص 91.
39 - «اصول کافی»، ج 1، ص 125.
40 - سوره‌ی حجرات، آیه‌ی 14.
41 - «الكافی»، ج1، ص 97.
42 - «بحار‌الانوار»، ج 4 ، ص 70 - «توحید صدوق»، ص 137.
43 - «مفاتیح‌الجنان»، دعای عرفه امام حسین(ع).
44 - «تفسیر سوره‌ی حمد»، امام خمینی(ره)، جلسه‌ی چهارم.
45 - «بحار‌الانوار»، ج 67، ص 196.
46 - «توحید صدوق»، ص 179 - «بحار‌الانوار»، ج 3، ص 327.
47 - سوره‌ی حشر، آیه‌ی 24.
48 - سوره‌ی ذاریات، آیه‌ی 56.
49 - بحارالأنوار، ج 54، ص 167.
50 - صحیفه‌ی امام، ج 13، ص 199.
51 - به صحیفه‌ی امام، ج 18، ص 442، (نامه به خانم فاطمه طباطبایی) رجوع شود.
52 - حضرت امام(رض) در ابتدای کتاب «سرّ الصلواة» می‌فرمایند: «اُحِبُّ العارفین و لَسْتُ منْهم» من عرفا را دوست دارم ولی از آن‌ها نیستم.
53 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 79.
54 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 78.
55 - امام خمینی(رض)، شرح دعاى سحر، ص 321. مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة، ص 368.
56 - آیت‌الله حسن‌زاده آملی، عرفان و حکمت متعالیه، ص 138.
57 - کتاب عطش، ص 327، انتشارات شمس‌الشموس.
58 - کتاب «انسان در اسلام»، ص 92.
59 - بحار الأنوار، ج‏67 ، ص 372.
60- بحار الأنوار، ج‏66 ، ص 371 - شیخ صدوق‏، الخصال، ج‏1، ص 125.
61 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 178.
62 - سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 51.
63 - امام خمینی(رض)، مصباح‌الهدایة الی الخلافة و والولایة، ص 22.
64 - سوره‌ی ص، آیه‌ی 46.
65 - بحار الأنوار ج‏ 67، ص 64.
66 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
67 - سوره‌ی فصلت، آیه‌ی 53.
68 - سید حیدر آملی، جامع‌الأسرار، ص 95.
69 - سوره‌ی ق، آیه‌ی 37.
70 - بحارالأنوار، ج 64، ص 142.
71 - الکافی، ج 2، ص 67.
72 سوره‌ی حدید، آیه‌ی 3.
73 - از رسول خدا(ص) روایت داریم: روز قیامت چون فاطمه(س) خواست از صحرای محشر بگذرد، منادی از پشت پرده ندا می‌كند: ای اهل محشر! چشمان خود را از فاطمه(س) بپوشانید تا عبور كند «یا مَعْشَرَ الْخَلائِق! غُضُّوا اَبْصارَكُمْ حَتّی تَجُوزَ فاطِمَة».بحار‌الانوار، ج43، ص220.
74 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
75 - امام خمینی(رض)، شرح دعای سحر، ترجمه‌ی سید احمد فهری، ص 52.
76 - برای خدا اسمای حسنایی هست پس او را به آن اسماء بخوانید. سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
77 - محقق سبزواری، التعلیقات علی الشواهد الربوبیه، ص 464.
78 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 90.
79 - خداوند به شیطان می‌فرماید: «یَا إِبْلِیسُ مَا مَنَعَكَ أَن تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِیَدَیَّ...» ای ابلیس! چه‌چیز مانعِ تو شد که بر مخلوقی که با دو دست خود آفریدم سجده کنی(سوره‌ی ص، آیه‌ی 75).
80 - سید جلال‌الدین آشتیانی، شرح فصوص قیصری، ص 394.
81 - حضرت صادق(ع) در توصیف خداوند برای ابی‌بصیر شرح می‌دهند که؛ «اَلْعِلْمُ ذاتِه وَ لا مَعْلومَ وَ السَّمْعُ ذاتِه وَ لا مَسْموعَ...» علم، ذاتی خداوند بود در حالی‌که معلومی نبود و سمع، ذاتی خداوند بود در حالی‌که شنیده شده‌ای نبود.(الکافی، ج 1، ص 107)
82 - الكافی، ج‏1، ص 144.
83 - سوره‌ی طه، آیه‌ی 75.
84 - سید ابن طاووس‏، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ج‏2، ص 415.
85 - شیخ بهائى‏، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة، ص 147.
86 - توحید صدوق، ص 146.
87 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 257.
88 - بحار الأنوار، ج‏26، ص: 1. به کتاب «حقیقت نوری اهل البیت(ع)» از همین مؤلف رجوع کنید.
89 - جعفر وجدانی، ترجمه‌ی الفین از شهید ثانی، ص 1028.
90 - فضل بن حسن حفید شیخ طبرسى‏، مشكاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 327.
91 - مستدرك‌الوسائل، ج 13، ص 35.
92 - الکافی، ج 1، ص 443.
93 - تشکیک در ظهور به همین معنا است.
94 - بحارالأنوار، ج : 88 ص 183.
95 - من لا یحضره الفقیه، ج‌1، ص 514.
96 - سوره‌ی ق، آیه‌ی 33.
97 - همان‌طور که شما با دیدن یک گُل آن گُل را به صورت مجرد و علمی در نزد خود دارید و آن گل در شما به شما هست و نه به خودش.
98 - سید جلال الدین آشتیانى، شرح فصوص (قیصرى)، مقدمه‏قیصرى، ص 118.
99 - التوحید للصدوق، ص 191.
100 - سوره‌ی زخرف، آیه‌ی 84 .
101 - سوره‌ی الرحمن، آیه‌ی 29.
102 - سوره‌ی فصلت، آیه‌ی 53.