تربیت
Tarbiat.Org

فرزندم این چنین باید بود[جلد اول](شرح نامه ۳۱ نهج البلاغه)
اصغر طاهرزاده

پاورقی ها

1 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 32.
2- سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 185.
3 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 25.
4 - بحار الأنوار ، ج‏74، ص 27.
5- سوره انعام، آیه 94.
6 - تحف العقول، ص 389.
7 - نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 198
8 - بحارالانوار، ج 92، ص 471.
9 - شرح غرر الحكم، ج 5، ص 269.
10 - شرح غرر الحكم، ج 5، ص 394.
11 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 183.
12 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 201.
13 -بحارالانوار، ج 74، ص187- از امالى مرحوم صدوق، ص 182.
14 - سوره‌ی نساء، آیه 131
15 -كشف الغمّه، 368/2 به نقل از بحارالانوار، 200/78.
16 -بحارالانوار، 376/77، از امالى مرحوم شیخ طوسى، 296/2.
17 -بحارالانوار، 290/77، از تحف العقول، 92.
18 - بحارالانوار، 285/70.
19 - شرح غرر الحكم، 376/6.
20 - شرح غرر الحكم، 326/4.
21 - شرح أصول الكافی (صدرا)، ج‏1، ص 361.
22 - سوره بقره، آیه194.
23 - سوره آل عمران، آیه76.
24 - سوره حجر، آیه45.
25 - سوره مریم، آیه85.
26 - سوره دخان، آیه51.
27 - سوره جاثیه، آیه19.
28 - الكافی، ج‏2، ص 136.
29 - بحار الأنوار، ج‏74، ص 52.
30 - مناجات تائبین.
31 -الكافی، ج‏2، ص 664.
32 - سوره‌ی انبیاء، آیه‌ی 87.
33 - الکافی ج 2، ص 505.
34 - قصص الأنبیاء (قصص قرآن)، سید نعمت‏الله جزایرى، ترجمه‏ى فاطمه مشایخ، ص 801. این حدیث شریف در کتاب‌های متعدد از جمله در کتاب «جواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه» صفحه‌ی 709 و کتاب «علم الیقین» و «عین الیقین» فیض کاشانی به عنوان منابع احادیث شیعه آمده است. که می‌تواند شاهدی بر کریمه‌ی «وللهِ المَثَلُ الأعلی وهو العزیزُ الحکیم»(نحل:60) باشد. زیرا در عین آن‌که بنا به آیه‌ی «لیس کمثله شی ء»(شوری:11)؛ هیچ‌گاه مخلوقی نمی‌تواند در عرض وجود حضرت حق قرار داشته باشد مخلوقاتی را که در طول انوار الهی نمایاننده‌ی کمالات حضرت حق باشند نباید از نظر دور داشت، مانند آن‌چه در زیارت جامعه‌ی کبیره ائمه‌ی هدی(ع) را به عنوان «مَثَلُ الأعلی» مورد خطاب قرار می‌دهد. و به همین جهت می‌توان نظر بعضی را که به جای «مِثْلی»، «مَثَلی» خوانده‌اند توجیه نمود.
35 - من لا یحضره الفقیه، ج‏4، ص 34.
36 - رواه فی الأمالی المجلس الحادی و الأربعین بسند عامى عن سهل بن سهل قال: «جاء جبرئیل الى النبیّ(ص) فقال: یا محمّد عش ما شئت- الخ».
37 - من لا یحضره الفقیه، ج‏4، ص 399.
38 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 172.
39 - توحید صدوق، باب ما جاء فی الرویة، حدیث 21.
40 - سوره‌ی انعام،آیه‌ی 31.
41 - مشارق الدراری، مقدمه‌ی‏آشتیانى، ص 40.
42 -تفسیر القمی، ج‏2، ص 324.
43 - بحار الأنوار، ج 23، ص 101.
44 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 275.
45 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 276.
46 - بحار الأنوار، ج‏70، 52.
47 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 75.
48 - من‏لایحضره‏الفقیه، ج‏4، ص‏376.
49 - غررالحكم، ص‏280.
50 - سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 167.
51 - خداوند در آیات 75 تا 79 سوره انعام روشن می‏فرماید، چگونه با روشن‏نمودن جنبه‏های ملكوتی عالَم برای حضرت ابراهیم( او را به یقین رساندیم.«وَ كَذلِكَ نُری إِبْراهیمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِیَكُونَ مِنَ الْمُوقِنینَ».
52 - كافی، ج 3، ص 53 .
53 - بحارالانوار، ج 67، ص 179.
54 - كافی، ج 2، ص 51.
55 - كافی، ج 2، ص 52.
56 - قالَ الصادق(: «ما مِنْ شَیْئٍ إلاّ وَ لَهُ حَدٌّ. قُلْتُ: فَما حَدُّ الْیَقین؟ قال: اَنْ لا تَخافَ مَعَ اللهِ شَیئاً» (بحارالأنوار، ج 67، ص 180).
57 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 66.
58 - سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 164.
59 - عدة الداعی و نجاح الساعی، ص 232.
60 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 269.
61 - سوره‌ی لقمان، آیه‌ی 12.
62 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 97.
63 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 73.
64 - شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحكم، ج‏4، ص 53.
65 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 304.
66 - مجموعة ورام(تنبیه الخواطر)، ج‏2، ص 119.
67 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 65.
68 - بحار الأنوار، ج‏70 ، ص 278.
69 - بحار الأنوار ، ج‏1، 153.
70 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 345.
71 - همان.
72 - همان.
73 - همان، ص 344.
74 - همان، ص 155.
75 - بحار الأنوار ، ج‏61، ص 319.
76 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 183.
77 - سوره‌ی آل عمران آیه‌ی 137.
78 - سوره‌ی غافر، آیه‌ی 21.
79 - نهج البلاغه، ص 263.
80 - نهج البلاغه، ص 230.
81 - نهج‌البلاغه، نامه‌ی 53.
82 - تضیف غررالحکم، ص 342.
83 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 354.
84 - سوره‌ی بقره،آیه‌ی 268.
85 - کوچک زیباست، ص ١١٩.
86 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی ٢٥١.
87 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 65.
88 - تحف العقول، النص، ص 54.
89 - بحار الأنوار، ج‏1، ص 106.
90 - «مصباح الشریعه»، ترجمه‌ی عبد الرزاق گیلانى، ص 51.
91 - نهج البلاغه ،کلام [295] 289.
92 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 212.
93 - متن حدیث شریف، چنین است: «یا أبا ذَرّ: ... وَ إمْلاءُ الخَیْرِ خَیْرٌ مِنْ السُّكُوتِ، وَ السُّكُوتُ خَیْرٌ مِنْ إمْلاءِ الشَّرِّ. یا أبا ذَرّ: اتْرُكْ فُضُولَ الكَلامِ، وَ حَسْبُكَ مِنَ الْكَلامِ ما تَبْلُغُ بِهِ حاجَتَكَ. یا أبا ذَرّ: كَفى بِالمَرْءِ كِذْباً أنْ یُحَدِّثَ بِكُلِّ ما سَمِعَ. یا أبا ذَرّ: أنَّهُ ما مِنْ شَی‏ءٍ أحَقُّ بِطُولِ السِّجْنِ مِنَ اللِّسانِ. یا أبا ذَرّ: إنَّ اللَّهَ عِنْدَ لِسانِ كُلِّ قائِلٍ، فَلْیَتَّقِ اللَّهَ امْرُؤٌ، وَ لْیَعْلَمْ ما یَقُولُ». وسائل الشیعة، ج 12، ص 188، باب 118 از أبواب أحكام العشرة، ح 1.
94 - «لا خَیْرَ فِی الصَّمْتِ عَنِ الحُكْمِ كَما أنَّهُ لا خَیْرَ فِی القَوْلِ بِالجَهْلِ».( نهج البلاغة، ص 502، كلمات قصار، رقم 182).
95- «مَنْ كَثُرَ كَلامُهُ كَثُرَ خَطَاؤُهُ، وَ مَنْ كَثُرَ خَطَاؤُهُ قَلَّ حَیاؤُهُ، وَ مَنْ قَلَّ حَیاؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ، وَ مَنْ قَلَّ وَرَعُهُ ماتَ قَلْبُهُ، وَ مَنْ ماتَ قَلْبُهُ دَخَلَ النّارَ». حِكَم، رقم 349.
96- «اللِّسانُ سَبُعٌ عَقُورٌ، إنْ خُلِّیَ عَنْهُ عَقَرَ». حِكَم، رقم 60.
97- «إذا تَمَّ العَقْلُ نَقَصَ الكَلامُ». ( حِكَم، رقم 71).
98- «مَنْ حَفِظَ لِسانَهُ سَتَرَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ». (بحار الأنوار ، ج‏68، ص 283)
99 - «لا تُكْثِرُوا الكَلامَ بِغَیْرِ ذِكْرِ اللَّهِ، فَإنَّ كَثْرَةَ الكَلامِ بِغَیْرِ ذِكْرِ اللَّهِ قَسْوُ القَلْبِ، إنَّ أبْعَدَ النّاسِ مِنَ اللَّهِ القَلْبُ القاسِی». (أمالى الطوسى ج 1 ص 1).
100 - شرح حدیث جنود عقل و جهل(طبع جدید)، متن، ص 396.
101 - سوره‌ی ص ،آیه‌ی 26.
102 - امام خمینی«رض»، آداب الصلوت، ص 6.
103 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 258.
104 - أمالی المفید، ص 221.
105 - بحار الأنوار ، ج‏74، ص 152.
106 - أمالی الصدوق، ص 421.
107 - پیشنهاد می‌شود در این رابطه به کتاب «فهم جایگاه تاریخی حادثه‌ها» از همین مؤلف رجوع کنید.
108 -سوره‌ی توبه،آیه‌ی 71.
109 - جهت تفسیر آیات مذکور و روایات مربوطه به تفسیر شریف المیزان رجوع فرمائید.
110 - مجموعة ورام، ج‏2، ص 86.
111 - بحار الأنوار، ج 44، ص 329.
112 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 255.
113 - سوره‌ی حج، آیه‌ی 78.
114 - سوره‌ی عنکبوت، آیه‌ی 69.
115 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 145.
116 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 85 .
117 - صحیفه‌ی امام، ج‏21، ص 328.
118 - تحف العقول: ص 488.
119- بحار الأنوار، ج‏68، ص 325.
120 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 122.
121 - بحار الأنوار ، ج‏1، ص 215.
122 - الخصال، ج‏1، ص 124.
123 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 281.
124 - عن ابن سنان قال : سمعت أبا عبد الله(ع) یقول : دخل علی النبی(ص) رجل وهو علی حصیر قد أثر فی جسمه ، و وسادة لیف قد أثرت فی خده ، فجعل یمسح ویقول : ما رضی بهذا کسری ولا قیصر ، إنهم ینامون علی الحریر والدیباج ، أنت علی هذا الحصیر ؟ قال : فقال رسول الله صلی الله علیه وآله : لأنا خیر منهما والله ، لأنا أکرم منهما والله ، ما أنا والدنیا ، إنما مثل الدنیا کمثل راکب مر علی شجرة ولها فئ فاستظل تحتها ، فلما أن مال الظل عنها ارتحل فذهب وترکها. بحارالأنوار، جلد16، صفحه282.
125 - مصباح الشریعة، ترجمه‌ی عبد الرزاق گیلانى، ص 56.
126 - صحیفه‌ی امام، ج‏21، ص 327.
127 - جامع‏السعادات، ج 3، ص 289.
128 - جامع الأخبار، ص 116.
129 - بحار الأنوار، ج‏66، ص 405.
130 - عدة الداعی و نجاح الساعی، ص 110.
131 - بحار الأنوار، ج‏70، ص 106.
132 - نهج البلاغه،کلام 77.
133 - سوره‌ی لقمان، آیه‌ی 17.
134 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 45.
135 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 153.
136 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 155.
137 - سوره‌ی آل‌عمران، آیه‌ی 200.
138 - سوره‌ی زمر، آیه‌ی 10.
139 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 96.
140 - سوره‌ی زمر، آیه‌ی 10.
141 - نقل از کتاب ارزشمند «داستان راستان» از استاد شهید آیت‌الله مطهری«رض». چقدر خوب است که عزیزان خواننده این داستان را با صوت شهید مطهری«رض» در سلسله مباحث جاذبه و دافعه‌ی علی(ع) خودشان بشنوند.
142 - مشكاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 251.
143 - منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج ‏15، ص 361.
144 - منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه (خوئى)، ج‏21، ص 505.
145 - مصباح الشریعة، ترجمه‌ی عبد الرزاق گیلانى، ص 597.
146 -عدّة‌ الدّاعی‌، طبع‌سنگی‌، ص‌233.
147 - شیخ حر عاملى، محمد بن حسن‏، الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (كلیات حدیث قدسى)، ص 709.
148 - یعنی نمی‌خواهید مگر آن‌چه خدا می‌خواهد. (سوره‌ی انسان، آیه‌ی 30)
149 - اصول كافی، ج 2، ص 496.
150 - عدّة الدّاعی، ص 184.
151 - عدة الداعی و نجاح الساعی، ص: 249.
152 - عدة الداعی و نجاح الساعی، ص 252.
153 - غزلیات شمس، شماره‌ی 1265.
154 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 196.
155 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 40.
156 - المحاسن، ج‏2، ص 598.
157 - شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج1، ص563.
158- وسائل‏الشیعة، ج 8، ص 66.
159- وسائل‏الشیعة، ج 6، ص233.
160- مجمع البحرین، ج‏3، ص 296.
161 - بحار الأنوار، ج‏88، ص 252.
162 - کشف الاسرار، ص 91 – 90.
163 - بحارالانوار، ج 88، ص 224.
164 - بحارالانوار، ج 88، ص 223.
165 - مستدرک‏الوسائل، ج 6، ص 236.
166 - بحارالأنوار، ج 88، ص 256.
167 - بحارالأنوار، ج 75، ص78.
168 - كتاب خاتمیت، صی 114.
169 - وسائل الشیعه ج 8، ص 78.
170 - بحارالانوار ج 91، ص 224.
171 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 29.
172 - حکمت 107.
173 - «مستدرك الوسائل»، ج 5، ص 70- «بحارالانوار»، ج 2، ص 63.
174 - سوره إسراء، آیات 107 تا 109.
175 - «بحارالانوار»، ج 74، ص 79.
176 - «بحارالانوار»، ج 53، ص 295.
177 - سوره‌ی حج، آیه‌ی 5.
178 - «بحارالانوار»، ج 2، ص 16.
179 - «كافى»، ج 1، ص 49.
180 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 160.
181 - شرح حدیث جنود عقل و جهل، متن، ص 259.
182 - شرح چهل حدیث، ص 391.
183 - شرح چهل حدیث، ص 396.
184 - شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، ج‏20، ص 319.
185 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 46.
186 - سوره‌ی فاطر،آیه‌ی 28.
187 - بحارالأنوار، ج 2، ص 32 به نقل از مصباح‌الشریعه.
188 - مصباح الشریعة، ص14.
189 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 15.
190 - عوالی اللئالی، ج 1، ص 296.
191 -شرح أصول الكافی (صدرا)، ج‏3، ص 311.
192 -سوره‌ی نور،آیه‌ی 39.
193 - بحارالانوار، ج 61، ص 209.
194 - بحارالانوار، ج 2، ص 16.
195 - كافى، ج 1، ص 49.
196- سوره‌ی انعام، آیه‌ی 160.
197 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 285.
198 - میرزا احمد آشتیانى- شاگردان‏، طرائف الحكم یا اندرزهاى ممتاز، ترجمه‏ج‏1، ص 257.
199 - ابولفوارس شاه بن شجاع كرمانى، كشف المحجوب، باب ائمه صوفیه.
200 - بحارالانوار، ج 68 ، ص 221.
201 - جامع السعادات، ج 2، ص 239.
202 - جامع السعادات، ج 2، ص 339.
203 - بحار الأنوار، ج‏67، ص 110.
204- إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 104.
205 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 103.
206 - مجموعه‌ی ورّام(تنبیه الخواطر)، ج‏1، ص 98.
207 - اصول كافى، ج 2، كتاب الایمان والكفر، باب الصمت و حفظ السان.
208 - الكافی، ج‏2، ص 116.
209 - سوره‌ی اسراء، آیه‌ی 82.
210 - سوره‌ی کهف، آیه‌ی 66.
211 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 260.
212 - آداب الصلوة، امام خمینی«رض»، ص 191.
213 - محمد تقی جعفری، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 3، ص 1.
214 - بینوایان، ترجمه‌ی مستعان، ج 1، ص 227.
215- سوره‌ی شعراء، آیه‌ی 3.
216- بینوایان، ج 1، ص 264. ویکتورهوگو در اثر عالمانه‌ی خود یعنی «بینوایان» تلاش دارد روشن کند چگونه علمِ منجمدِ یک قاضی، بی‌گناه را به جای گناه‌کاران محاکمه می‌کند و هیچ توجهی به مظلومیت انسان‌هایی که در عرف یک جامعه گناه‌کارند ولی در حقیقت، گناه‌کار نیستند، ندارد.
217- سوره‌ی توبه، آیه‌ی 128.
218- برگزیده‌ی بیانات مقام معظم رهبری با جوانان در تاریخ 12/2/80 و برگزیده‌ی بیانات مقام معظم رهبری از روزنامه‌ی كیهان در تاریخ 26/6/78 و برگزیده‌ی بیانات مقام معظم رهبری به دومین كنگره‌های جامعه‌ی اسلامی دانشجویان در تاریخ 9/7/77 و برگزیده‌ی بیانات مقام معظم رهبری به مناسبت آغاز هفته‌ی كتاب در تاریخ 4/10/72.
219 - سوره‌ی تکاثر، آیه‌ی 1.
220 - مجمع البیان، ج9، ص118.
221 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 100.
222 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 189.
223 - سوره‌ی شعرا، آیات 192 و 193 و 194.
224 - معانی الأخبار، ص 226.
225 - سوره‌ی شعراء، آیه‌ی 195.
226 - تحف العقول، ص 51.
227 - سوره‌ی بقره ،آیه‌ی 183.
228 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 270.
229 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 71.
230 - فرغانی، مشارق الدراری، ص 40.
231 - شهید اول، الأربعون حدیثا، ص 56.
232 - الكافی، ج‏2، ص 300.
233 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 138.
234 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 138.
235 - بحارالأنوار، ج‏2، ص 134.
236 - بحارالأنوار، ج‏2، ص 135.
237 - بحارالأنوار، ج‏27، ص 107.
238 - معانی الأخبار، ص 381.
239 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 135.
240 - سوره‌ی شورى، آیه‌ی 18.
241 - تحف العقول عن آل الرسول(ص)، ص 96.
242 - بحار الأنوار، ج‏72، ص 31.
243 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 121.
244 - الكافی، ج‏1، ص 47.
245 - بحارالانوار، ج 2.132 حدیث 21 و صفحه‌ی 134 حدیث 28.
246 - محجه البیضاء، ج 1.ص99.
247 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 130.
248 - مسند الإمام الرضا(ع) ، ج‏1، ص 294.
249 - بحارالأنوار، ج‏2، ص 130.
250 - تحف العقول عن آل الرسول(ص)، ص 309.
251 - الكافی، ج‏2، ص 664.
252 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 311.
253 - الكافی، ج‏2، ص 300.
254 - الكافی، ج‏8، ص 391.
255 - الكافی، ج‏2، ص 665.
256 - «تفسیر سوره‌ی حمد»، امام خمینى«رض»، ص 68- «نور على نور»، آیت‏الله حسن‏زاده، ج 1، ص 154.
257 -مفاتیح الجنان، دعای سریع الاجابه.
258 - با توجه به این‌که حقیقتِ هرچیز علتِ وجودی آن چیز است متوجه می‌شویم توحید که حقیقت یگانه‌ی هستی است، حقیقت جان آدمی است.
259 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 156.
260 - ارشادالقلوب الی الصواب، ج 1 ، ص 153.
261 - اصول كافى، ج 2، ص 61، ح 7.
262 - سوره‌ى جمعه، آیه‌ى 6.
263 - سوره‌ى حدید، آیه‌ى 21.
264 - سوره‌ی انشراح، آیات 5 و 6.
265 - سوره‌ی مدثر، آیه‌ی 38.
266 - بحار الأنوار، ج‏2، ص 262.
267 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 253.
268 - سوره‌ی انبیاء، آیه‌ی 22.
269 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 163.
270 - در مباحث معرفت نفس روشن شد هر موجودی که مجردتر باشد دارای حضور بیشتری در عالم می‌باشد و سایر موجودات مادون آن مانع حضور او نیست و خداوند که مجرد مطلق است، دارای حضور مطلق می‌باشد و بدین لحاظ عرض می‌شود خداوند با هر موجودی در صحنه است، مضافاً این‌که حضرت حق خالق هر موجودی است و بنابراین با هر مخلوقی به وجه خاص آن مخلوق در صحنه است.
271 - سوره‌ی عنکبوت ،آیه‌ی 65.
272 - سوره‌ی اسراء، آیه‌ی 67.
273 - سوره‌ی إسراء، آیات 68 و 69.
274 - این جمله فرازی از خطبه‌ی اول نهج البلاغه است كه در بیان اوصاف ذات باری تعالی سخن رانده و می‌فرماید: «... خداوند با هر چیزی هست اما نه به مقارنت و یكسانی و غیر هر چیز است نه به كناره گیری و انفكاك».
275 - صحیفه‌ی امام ج 14 ص 349 ـ 347.
276 - امام خمینی«رض» تقریرات فلسفه، ج 1، ص 9. نقل از علم الیقین، ج 1، ص 49.
277 - سر الصلوة معراج السالكین و صلوة العارفین، ص 66.
278 - الكافی، ج‏1، ص 85.
279 - سوره‌ی طه، آیه‌ی 12.
280 - مرغی است شبیه به فاخته.
281 - قرقاول.
282 - سوره‌ی فاطر، آیه‌ی 15.
283 - سوره‌ی الرحمن، آیات 26 و 27.
284 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 133
285 - همان، ص 134.
286 - سوره ی اعراف، آیه‌ی 42.
287 - سوره‌ی الرحمن، آیه‌ی 29.
288 - سوره‌ی ق، آیه‌ی 15.
289 - نهج‏البلاغه، خطبه‌ی 128.
290 - شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحكم، ج‏7، ص 4.
291 - تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص 143.
292 - نهج‏البلاغه، خطبه‌ی 63. خطبة له ع یحذر من فتنة الدنیا.
293 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 83.
294 - نهج‏البلاغه، نامه 68.
295 - همان.
296 - نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 111، من خطبة له ع فی ذم الدنیا.
297 - نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 113 ، من خطبة له ع فی ذم الدنیا.
298 - نهج البلاغه‌ی فیض الاسلام، نامه‌ی 45.
299 - مجموعه‌ی آثار استاد شهید مطهرى، ج‏23، ص 615.
300 - مجموعه‌ی ورّام(تنبیه الخواطر)، ج‏1، ص 190.
301 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص 18.
302 - شیخ صدوق و شیخ مفید، اعتقادات الإمامیة و تصحیح الاعتقاد، ج‏1، ص 53.
303 - سوره‌ی الرحمن، آیه‌ی 29.
304 - سوره‌ی انشقاق،آیه‌ی 6.
305 - سوره‌ی نساء، آیه‌ی 100.
306 - سعیدالدین سعید فرغانى، مشارق‏الدرارى، مقدمه‏ى سیدجلال‏الدین آشتیانى، ص 40.
307 - سوره‌ی کهف، آیه‌ی 81.
308 - الكافی، ج‏2، ص 255.
309 - الكافی، ج‏2، ص 253.
310 - نهج البلاغه، نامه‌ی 53.
311 - سعیدالدین سعید فرغانى، مشارق‏الدرارى، مقدمه‏ى سیدجلال‏الدین آشتیانى، ص 40.
312 - نهج البلاغه ،حکمت 192.
313 - خطبه‌ی 96.